پوښتنه:

اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته!

ښاغلیه ستاسو د دغه قول پر اساس: «ایا داسې څوک نشته، چې دغه غلامان له واکه لرې او د انصارو سیرت تکرار کړي او په دې ډول د اسلام د حکم پلي کولو یعنې راشده خلافت د تاسیس لپاره موږ ته نصرت راکړي...؟» غواړم دغه حدیث شریف ته اشاره وکړم، چې رسول الله صلی الله علیه وسلم پکې فرمایلي دي: «إذا رأيتم الناس قد مرجت عهودهم، وخفت أمانتهم، وكانوا هكذا»  کله چې خلکو په خپلو ژمنو وفا نه کوله او په امانت کې یې خیانت کاوه او په دې ډول وو. رسول الله صلی الله علیه وسلم خپلې ګوتې په یوبل کې ورکړې. د رسول الله صلی الله علیه وسلم مخې ته ودرېدم او ورته ومې ویل: قربان دې شم، هغه وخت چاره څه ده؟ ویې فرمایل: «الزم بيتك، وابك على نفسك، واملك عليك لسانك، وخذ ما تعرف، ودع ما تنكر، وعليك بأمر خاصة نفسك، ودع عنك أمر العامة» په کور کې اوسه او په خپل حال وژاړه، له خولې سره دې پام کوه، له شرعیت سره سم چې په څه پوهېږې، عمل پرې کوه او د شرعیت خلاف په کوم څه چې پوهېږې مه یې کوه. خپل ځان ته دې پام کوه، د خلکو عامې چارې هغوی ته پرېږده! دلته د رسول الله صلی الله علیه وسلم د فرمان او هغه څه تر منځ چې تاسو موږ ورته دعوتوئ، تناقض لیدل کېږي. الله تعالی دې ستاسو په عمر کې برکت واچوي.

ځواب:

وعلیکم سلام ورحمت الله وبرکاته!

هغه حدیث چې تاسو ذکر کړی، پوره متن یې په ابو داود کې په لاندې ډول راغلی دی:

«حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ دُكَيْنٍ، حَدَّثَنَا يُونُسُ بْنُ أَبِي إِسْحَاقَ، عَنْ هِلَالِ بْنِ خَبَّابٍ أَبِي الْعَلَاءِ، قَالَ: حَدَّثَنِي عِكْرِمَةُ، حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ، قَالَ: بَيْنَمَا نَحْنُ حَوْلَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، إِذْ ذَكَرَ الْفِتْنَةَ، فَقَالَ: «إِذَا رَأَيْتُمُ النَّاسَ قَدْ مَرِجَتْ عُهُودُهُمْ، وَخَفَّتْ أَمَانَاتُهُمْ، وَكَانُوا هَكَذَا» وَشَبَّكَ بَيْنَ أَصَابِعِهِ، قَالَ: فَقُمْتُ إِلَيْهِ، فَقُلْتُ: كَيْفَ أَفْعَلُ عِنْدَ ذَلِكَ، جَعَلَنِي اللَّهُ فِدَاكَ؟ قَالَ: «الْزَمْ بَيْتَكَ، وَامْلِكْ عَلَيْكَ لِسَانَكَ، وَخُذْ بِمَا تَعْرِفُ، وَدَعْ مَا تُنْكِرُ، وَعَلَيْكَ بِأَمْرِ خَاصَّةِ نَفْسِكَ، وَدَعْ عَنْكَ أَمْرَ الْعَامَّةِ»

ژباړه: هارون بن عبدالله له فضل بن دکین او هغه له یونس بن ابي اسحاق او هغه له هلال بن خباب ابوالعلي څخه موږ ته حدیث بیان کړ، چې هلال وویل: عکرمه له عبدالله بن عمرو بن العاص څخه ماته حدیث بیان کړ، چې ابن عمرو وویل: موږ د رسول الله صلی الله علیه وسلم په څنګ کې وو، چې د فتنې یادونه وشوه او ویې فرمایل: «کله مو چې خلک ولیدل، چې په خپلو ژمنو یې وفا نه کوله او امانت ته یې ارزښت نه ورکاوه او په دې ډول وو.» خپل ګوتې یې په یوبل کې ورکړې. راوي وایي: زه راپورته شوم، مخې ته یې ورغلم او ومې ویل: قربان مو شم! د حل لاره څه ده؟ ویې فرمایل: «په کور کې اوسه، له خولې سره دې پام کوه، له شرعیت سره سم چې په څه پوهېږې، عمل پرې کوه، او د شرعیت خلاف په کوم څه چې پوهېږې مه یې کوه. خپل ځان ته دې پام کوه، د خلکو عامې چارې هغوی ته پرېږده!» پای.

پورته او داسې نور احادیث چې د فتنې په اړه راغلي، د داسې ځانګړو شرایطو لپاره دي، چې حق او باطل په داسې ډول له یو بل سره ګډ وي، چې سره توپیر کول یې ناممکن بریښي. نو هغه چا ته چې حق او باطل ورته واضح نه وي، شرعي حکم یې په اړه همدا دی او د حق او باطل تر پېژندلو په کور پاتې شي، خو کله چې حق ورته واضح شو، پرې لازمه ده چې په حقه لاره حرکت وکړي.

دا امر هغه چا ته په پوره ډول واضح کېږي، چې د پورته حدیث په معنا او اساس باندې پوهېږي. د «وکانو هکذا» کلمې ته وګورئ او همدارنګه د راوي د «وَشَبَّكَ بَيْنَ أَصَابِعِهِ» قول توضیح ته، یعنې د خپلو لاسونو ګوتې یې په یو او بل کې ورکړې، چې له یو او بل سره ګډېدو ته اشاره ده او پر هغې باندې د امر کول مبهم شوي دي. دا ټول د حق او باطل پر ګډېدلو دلالت کوي. نو څرنګه مو چې مخکې وویل، تر هغه وخته به هغه شخص بې طرفه وي، تر څو چې حق او باطل وپېژندل شي او کله چې حق وپیژندل شو، نو ترې دفاع کول پرې واجب ده.  

له حق څخه ملاتړ که امر بالمعروف او نهی عن المنکر، که له مظلوم سره مرسته او یا هم د اسلامي دولت د تاسیس لپاره ـپه داسې حال کې چې نه وي ـ له قوت لرونکو کسانو څخه د نصرت غوښتل وي، داسې یو عمل دی، چې شرعي ادله یې واجب بولي او دلایل یې په لاندې ډول دي:

د امر بالمعروف او نهی عن المنکر په اړه:

الله تعالی فرمایلي دي:

﴿وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾ [آل عمران: 104]

ژباړه: په تاسې کې باید څه داسې خلک هرو مرو وي، چې د نېکۍ لوري ته بلنه وکړي. په ښو امر او له بدو منع وکړي او کوم خلک چې دا کار وکړي، هماغوی په بریالي شي.

وقال تعالى: ﴿كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَر﴾[آل عمران: 110]

ژباړه: اوس په نړۍ کې هغه غوره ډله تاسې یاست چې د انسانانو د لارښوونې او اصلاح لپاره رامنځ ته شوې ده، تاسو په نیکۍ امر او له بدیو منع کوئ.

احمد له عبدالله بن عمر څخه روایت کړي او هغه وايي: له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه مې واورېدل، چې هغه ویل:

«إذا رأيتم أُمتي تَهَابُ الظالم أن تقول له: إنك أنت ظالم، فقد تُوُدِّعَ منهم»

ژباړه: کله مو چې زما امت ولید چې له دې یې وېره درلوده، چې ظالم ته ظالم ووایي، نو هغه وخت یې شتون او نه شتون په یوه بڼه دي.

ابو داود روایت کوي، چې ابوبکر رضی الله عنه له حمد او ثنا وروسته وویل: ما له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه واورېدل، چې ویل یې:

«إِنَّ النَّاسَ إِذَا رَأَوُا الظَّالِمَ فَلَمْ يَأْخُذُوا عَلَى يَدَيْهِ، أَوْشَكَ أَنْ يَعُمَّهُمُ اللَّهُ بِعِقَابٍ»

ژباړه: کله چې خلک ظالم وویني او له ظلم څخه یې منع نه کړي، نو الله تعالی به هغوی ټول په داسې عاقبت مبتلا کړي.

ترمذي له حذیفه رضی الله عنه او هغه له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه روایت کړي، چې ویې فرمایل:

«وَالَّذِي نَفْسي بِيَدِهِ، لَتَأْمُرُنَّ بِالمَعْرُوفِ، وَلَتَنْهَوُنَّ عَنْ المُنْكَرِ أَوْ لَيُوشِكَنَّ اللهُ أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عِقَابًا مِنْهُ ثُمَّ تَدْعُوْنَهُ فَلا يُسْتَجَابُ لَكُمْ»

ژباړه: قسم په هغه الله چې زما ژوند یې په لاس کې دی، چې یا به امر بالمعروف او نهی عن المنکر کوئ او یا دا چې پر تاسو به هم داسې حالت راځي او بیا به دعاء کوئ، خو دعاء به مو هم نه قبلیږي.

همدارنګه ابو داود او ترمذي له ابن مسعود رضی الله عنه څخه روایت کړي، چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«كَلاَّ، وَاللهِ لَتَأمُرُنَّ بالمَعْرُوفِ، وَلَتَنْهَوُنَّ عَنِ المُنْكَرِ، وَلَتَأخُذُنَّ عَلَى يَدِ الظَّالِمِ، وَلَتَأطِرُنَّهُ عَلَى الحَقِّ أطْرًا، وَلَتَقْصُرُنَّه عَلَى الحَقِّ قَصْرًا، أَوْ لَيَضْرِبَنَّ اللهُ بقُلُوبِ بَعْضِكُمْ عَلَى بَعْضٍ، ثُمَّ ليَلْعَننكُمْ كَمَا لَعَنَهُمْ»

ژباړه: قسم په الله تعالی چې یا به امر بالمعروف او نهی عن المنکر کوئ او ظالم به له ظلم څخه منع کوئ، حق ته به یې رابولئ او په هغه کې به یې پرېږدئ او که داسې ونه کړئ، نو ستاسې په زړونو کې به اختلاف رامنځ ته کېږي، چې پر تاسو به لعنت وایي، لکه څرنګه یې چې پر هغوی لعنت ویلی دی.

ابو داود او ترمذي له ابو سعید خدري رضی الله عنه څخه روایت کړي، چې رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایلي دي:

«أفْضَلُ الجِهَادِ كَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائرٍ»

ژباړه: بهترین جهاد د ظالم پاچا پر وړاندې د حق وینا ده.

نسایي له ابي عبدالله طارق بن شهاب بجلي احمسي رضی الله عنه څخه نقل کړي، چې یو کس په داسې حال کې چې ځان یې تیار کړی و، له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه یې وپوښتل: کوم جهاد غوره دی؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: «كَلِمَةُ حَقٍّ عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائرٍ» د ظالم پاچا پر وړاندې د حق وینا کول.

۲ـ له مظلوم سره د مرستې په اړه:

الله تعالی فرمایلي دي:

﴿وَإِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ﴾ [انفال: 72]

ژباړه: که یې له تاسو څخه د دین په برخه کې مرسته وغوښته، نو پر تاسو یې مرسته فرض کېږي.

بخاري په خپل صحیح کې له عبدالله بن عمر رضی الله عنه څخه روایت کړي، چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«المُسْلِمُ أَخُو المُسْلِمِ لاَ يَظْلِمُهُ وَلاَ يُسْلِمُهُ... وَمَنْ فَرَّجَ عَنْ مُسْلِمٍ كُرْبَةً، فَرَّجَ اللَّهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرُبَاتِ يَوْمِ القِيَامَةِ» مسلمان د مسلمان ورور دی، نه هغه یوازې پرېږدي او نه یې دښمن ته تسلیموي...او که څوک له چا غم لیرې کړي، الله تعالی به د قیامت د ورځې غم ترې لرې کړي. همدارنګه له انس رضی الله عنه څخه یې روایت کړي، هغه وایي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: «انْصُرْ أَخَاكَ ظَالِمًا أَوْ مَظْلُومًا» له ورور سره دې که ظالم وي، که مظلوم مرسته وکړه! ویې ویل: یا رسول الله، له مظلوم سره مرسته خو ښکاره ده، خو له ظالم سره څه ډول مرسته وکړو؟ ویې فرمایل: له ظلم څخه یې منع کړه! همدارنګه براء بن عازب رضی الله عنهما روایت کړي، چې هغه وایي: «أَمَرَنَا النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم بِسَبْعٍ، ... وَنَصْرَ المَظْلُومِ» موږ ته رسول الله صلی الله علیه وسلم په 7   کړنو امر کړی، چې له هغې ډلې یو هم له مظلوم سره مرسته ده.

۳ـ د اسلامي دولت د نشت په صورت کې، د هغه د تاسیس لپاره د قدرت له څښتنانو د نصرت اخیستلو په اړه:

ابن هشام په سیرت کې له ابن اسحاق څخه نقل قول کوي «چې رسول الله صلی الله علیه وسلم به چې کله د عربو په قبایلو د حج وخت رارسېده، هغو ته به ورتله او هغوی به یې د الله تعالی لوري ته رادعوتول او هغوی ته به یې خبر ورکاوه، چې دی نبي او رسول دی، له هغوی څخه به یې غوښتل، چې هغه ومني او ملاتړ یې وکړي، تر څو خپلو پیغام هغوی ته ورسوي. پای

ابوالفتح فتح الدین په عیون الأثر کې نقل قول کوي: «قاسم بن ثابت له علي بن ابي طالب څخه، له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره د هغه او ابوبکر وتل یاد کړل... نو ابوبکر وویل: له کومې قبیلې څخه؟ ویې ویل: له شعیبان بن ثعلبه څخه. ابوبکر رسول الله صلی الله علیه وسلم ته متوجه شو او ویې ویل: مور او پلار مې ستا قربان شه! دوی د خپل قوم متنفذین (مشران) دي او په منځ کې یې مفروق بن عمرو، هانئ بن قبیصة، مثنی بن حارث او نعمان بن شریک دی...ابوبکر وویل: ضرور به مو اورېدلي وي، چې هغه رسول الله دی. نو هغه دلته دی. مفروق وویل: موږ خبر شوي یو، چې هغه یې ادعا کوي، نو اې قریشي وروره څه شي ته دعوت کوې؟ نو رسول الله صلی الله علیه وسلم رامخ ته شو او ویې ویل: «أَدْعُو إِلَى شَهَادَةِ أَنْ لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَأَنِّي رَسُولُ اللَّهِ، وَأَنْ تُؤْوُنِي وَتَنْصُرُونِي» دې ته دعوت کوم، چې د دې ګواهي ورکړئ، چې له الله تعالی پرته بل څوک د عبادت لایق نه دی او زه رسول الله یم، چې ما ته ځای او نصرت راکړئ. هاني خبرو ته ځان تیار کړ او ویې غوښتل چې مثنی بن حارث هم ورسره مل شي او ویې ویل: دغه مثنی بن حارث، لوی او زما جنګیالی دی. مثنی وویل: اې قریشي وروره! خبرې مې دې واورېد... خو موږ له یمامه او سمامه سره دوه تړونونه لرو، رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: دغه دوه تړونونه واضح کړه. ویې ویل: د کسری ویالې او د عربو اوبه...او موږ له کسری سره تړون وکړ او هغوی هم له موږ څخه تعهد واخیست، چې موږ به نه نوی امر رامنځ ته کوو او نه به داسې چا ته پناه ورکوو، چې نوی امر رامنځ ته کوي. خو که خوښه دې وي، چې د عربو د اوبو په برخه کې دې ملاتړ وکړو، نو دا کار به وکړو. رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: تاسو صادقانه خبره وکړه او بد ځواب مو ورنکړ او هغه څوک د الله تعالی دین ته نصرت ورکولی شي، چې هر اړخیز صلاحیت ولري...» پای.

په دې ډول رسول الله صلی الله علیه وسلم له ځواکمنو قبیلو څخه نصرت غوښته، چې له اسلام سره یو ځای شي، د رسول الله صلی الله علیه وسلم ملاتړ وکړي او په منځ کې یې د الله تعالی حکم نافذ شي؛ خو هغوی رد کړه، چې الله تعالی وغوښتل... او رسول الله صلی الله علیه وسلم مصعب مدینې ته ولېږه، انصارو دعوت ومانه او د دویم عقبه په بیعت کې یې له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره بیعت وکړ، چې له هغې وروسته رسول الله صلی الله علیه وسلم مدینې ته هجرت وکړ او هلته یې دولت تاسیس کړ... .

ابن هشام په سیرت کې وايي: «ابن اسحاق وویل: وروسته مصعب بن عمیر مکې ته راوګرځېد، یو شمېر انصار مسلمانان له هغو حج کوونکو سره چې لا هم په شرک کې وو، حج ته ولاړل، تر هغې چې مکې ته ورسېدل، د تشریق په منځنیو ورځو او په عقبه کې یې له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره د خبرو ژمنه وکړه. کله چې الله تعالی د هغوی په تقدیر کې خپل تکریم، د خپل رسول نصرت، د اسلام عزت او د شرک او مشرکینو ذلت نغښتی و... هغه وايي: موږ د رسول الله صلی الله علیه وسلم په لټه پسې راووتو... وایي: جومات ته داخل شو، چې عباس هلته و او رسول الله صلی الله علیه وسلم هم ورسره و، له سلام وروسته ورسره کېناستو... کعب وایي: وروسته حج ته ولاړو او له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره مو د ایام تشریق وسطي ورځې وټاکلې. هغه وایي: کله چې د حج له مراسمو څخه خلاص شوو او هغه شپه راورسېده، چې له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره مو ژمنه کړه وه... وایي: په هغه شپه په خپلو خیمو کې له قوم سره ویده شوو، تر څو چې د شپې یو پر درېیمه برخه تېره شوه، له خیمو څخه د رسول الله صلی الله علیه وسلم د ژمنې په موخه راووتو، په ارامه به بیرون راوتو او عقبې ته نیږدې راټول شوو، چې دري اویا سړي وو او دوې ښځې راسره وې: نسیبة بنت کعب یعنې ام عمارة د بني مازن بن الحارث له نجونو څخه او اسما بنت عمرو بن عدی بن نابي د بني سلمه له نجونو څخه، چې په ام منیع باندې مشهوره وه... وایي: رسول الله صلی الله علیه وسلم په خبرو پیل وکړ او قران یې تلاوت کړ، د الله تعالی لوري ته یې دعوت او اسلام ته یې تشویق وکړ او وروسته یې وفرمایل: له تاسو سره بیعت کوم، په دې شرط چې څه ډول مو له ښځو او اولادونو دفاع کوئ، په همدې ډول به له ما هم دفاع کوئ. هغه وایي: براء بن معرور هغه مبارک له لاسه ونیو او ویې ویل: بلې قسم په هغه الله چې ته یې په حقه نبي رااستولی یې، له تا څخه به داسې دفاع کوو، لکه څنګه یې چې له خپلو رازونو څخه کوو. نو اې رسول الله له موږ سره بیعت وکړه! قسم په الله چې موږ د حلقې او جګړې خلک یو او دا مو نسل په نسل له خپلو مشرانو زده کړي دي...! بیا رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: زه ستاسو او تاسو زما یاست. دغه راز له چا سره مو چې جګړه کوله جګړه ورسره کوم او له چار سره مو چې سوله کوله، سوله ورسره کوم... ویې ویل یا رسول الله! که موږ په دې وفا وکړو، زموږ اجر به څه شی وي؟ ویې ویل: جنت. ویې ویل: لاس دې خلاص کړه، لاس یې خلاص کړ او له هغه سره یې بیعت وکړ. وایي: بیا رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: خیمو ته مو ولاړ شئ! وایي: بیا عباس بن عبادة بن نضلة هغه ته وویل: په هغه ذات قسم چې ته یې په حقه رالېږلی یې، که ستاسو خوښه وي سبا ته به په تورو سمبال له خپل اهل سره درسره یو ځای کېږو! وایي: رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: تر اوسه دا دنده نه ده راکړل شوې، خو خپلو خیمو ته مو وروګرځئ...

بیهقي په دلایل النبوه کې رانقل کړي او وایي: حسن بن محمد بن اسحاق له ابن زبیر محمد بن مسلم څخه موږ ته خبر راکړ، چې هغه ته جابر بن عبدالله انصاري رانقل کړي دي... چې موږ له شعب عقبة سره ژمنه کړې، نو یو او دوه کسه راټول شوو، تر څو چې ټول په یوه ځای کې راټول شوو او ومو ویل: یا رسول الله په څه شي له تا سره بیعت وکړ. ویې ويل: له ما سره بیعت وکړئ کله مو چې امر واورېد، نو د قوت او کمزورۍ په حالت کې به اطاعت کوئ او د پراخۍ او تنګلاسۍ په حالت ک به امر بالمعروف او نهی عن المنکر کوئ، په داسې ډول چې له الله تعالی سره خبرې کوئ او له ملامتۍ به نه وېرېږئ او ما ته به نصرت راپه برخه کړئ. کله چې یثرب ته درغلم له ما څخه به دفاع کوئ؛ له ټولو هغو شیانو چې د خپلو ښځو او اولادونو دفاع کوئ، او ستاسو اجر جنت دی... نو د هغه پر لوري ورپورته شوو یوه یوه له هغه سره بیعت کاوه، له موږ څخه یې شرط اخیسته او په مقابل کې یې د جنت ژمنه راسره کوله...» پای

دغه ټول او دې ته ورته دلایل، حرکت کول واجب ګرځوي. بې تفاوته پاتې کېدل یوازې د فتنې په حالت کې وي؛ په داسې حال کې چې سړی حق او باطل نه پېژني او کله یې چې حق وپېژانده، نو پرې واجب ده، چې حق ووایي، امر بالمعروف او نهی عن المنکر وکړي. د مظلوم ملاتړ وکړي او د اسلامي دولت «راشده خلافت» د تاسیس لپاره، په شرعي طریقه له ځواکمنو کسانو نصرت وغواړي. دا عمل د خلافت په نشت کې واجب دی او په دې برخه کې بې تفاوتي لویه ګناه ده. که مسلمانان په ځانګړي ډول صالحین د ښکاره حق د نصرت په برخه کې بې تفاوته او په کورونو کې ارام کېني، نو فساد په رامنځ ته شي، باغیان او باطل پرستان به سر راپورته کړي او د خلکو پر اوږو به ورسواره شي.

لکه مخکې مو چې وویل، شرعي نصوص په داسې حالت کې بې تفاوتي نه یوازې دا چې ردوي، بلکې حق ته نصرت ورکول واجبوي.

دا دې هغه حدیث معنی وه، چې په اړه مو یې پوښتنه کړې وه، یعنې هغه د فتنې حالت دی، چې حق او باطل سره تفکیک نه شي...  

اې محترمه پوښتنې کوونکیه! دا زموږ له لاندې خبرې سره څه اړیکه لري: «موږ د مسلمانانو لښکرو ته مخ وراړوو: ایا په تاسو کې داسې څوک نشته چې د الله تعالی، د هغه د رسول او مومنانو په اړه د حکامو خیانت ته نه ووایي؟ ایا په تاسو کې داسې څوک نشته چې په خپل دین او عزت غیرت وکړي، د الله تعالی د دښمنانو پر وړاندې ودریږي، له هغوی سره اړیکه پرې او قدرت یې وپاشي...؟ ایا په تاسو کې داسې څوک نشته چې د دغو نامردو نامردیو ته د پای ټکی کېږدي او د انصارو سیرت پلي کړي. نو له موږ سره د اسلام د حکم د قایمولو یعنې راشده خلافت د تاسیس په پار نصرت راکړئ. انتهی ښکاره ده او هغه د الله تعالی د دین د نصرت لپاره دعوت دی او همدارنګه د کفارو د رېښو له منځه وړل او هغو کسانو ته نه ویل دي، چې له الله تعالی، رسول الله او مسلمانانو سره خیانت کوي... نو دا فتنې ته دعوت او پکې ګډون نه دی، بلکې د حق دعوت واضح دی، چې په هغې کې اختلاف نشته.

نو کوم ځای یې د رسول الله صلی الله علیه وسلم له حدیث سره په ټکر کې دی...! ایا کتاب الله او د رسول الله سنتو ته د مسلمانانو رابلل، د ظالمانو او کافرانو مخنیوی او د دین نصرت ته مثبت ځواب ورکول د رسول الله صلی الله علیه وسلم له دین سره په ټکر کې کېدای شي!؟

الله تعالی دې پر تا رحم وکړي! په دې امر کې فکر وکړه...! الله تعالی دې موږ ټولو ته د اسلام او مسلمانانو په عزت کې توفیق راکړي.

ستاسو ورور عطاء بن خلیل ابو رشته

ژباړن: حبیب الله حبیب

ټول ثنا او صفت د الله سبحانه وتعالی دي چې فرمایي:

(إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ ‌وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ * وَلَمَنْ صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ) [اشوري: ۴۲-۴۳)

ژباړه: هغو کسانو ته جزا شته چې پر خلکو ظلم کوي او د حق په نوم پر ځمکه ظلم روا بولي. د هغوی لپاره دردونکی عذاب دی؛ خو که څوک عفوه وکړي، دا کار له ارزښته ډک دی.

رسول الله صلی الله علیه وسلم په حجه الوداع کې خلکو ته پخبرو کې وویل:

«فَإِنَّ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ وَأَعْرَاضَكُمْ ‌حَرَامٌ ‌عَلَيْكُمْ كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا كَحُرْمَةِ شَهْرِكُمْ هَذَا كَحُرْمَةِ بَلَدِكُمْ هَذَا لِيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ، لَا تَرْجِعُوا بَعْدِي كُفَّاراً يَضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْضٍ» ‌(مستبرک)

ژباړه: ستاسو شتمني، ابرو او د بېلابېلو پوستکو درلودونکي خلک د نن ورځې غوندې په دغه میاشت او هېواد کې سپڅلي دي. نو حاضرین دي غایبینو ته خبر ورکړي چې له ما وروسته کفر غوره نه کړي او پخپلو کې ښکېل نه شي.

په خلیل الرحمن ښار کې خلکو ته:

دغه سپڅلی ښار اوسمهال د ډار په یوه کړۍ کې راګېر دی، هغه ډار چې په انفرادي ډول او یا د داسې کسانو له لوري راوړل شوی چې له الله سبحانه وتعالی څخه نه ډارېږي او د مسلمانانو د وینې توییدنې مخنیوي په بدل کې هېڅ نه کوي.

دوی پر متقابل درناوي تېری کوي او ټینګې شوې اړیکې سره بېلوي. دوی د پلار او زوی، مور او زوی، د کور د نجونو، خوندینو او مور او همدارنګه د نورو تر منځ د اړیکو خرابېدو اور بلوي، الله سبحانه وتعالي فرمایي:

(فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا ‌أَرْحَامَكُمْ * أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ) [محمد: له ۲۲-۲۳]

ژباړه: که له دغه فرمان سرغړونه وکړئ، نو تمه کېږي چې په ځمکه کې به فساد وکړئ او له دوستانو سره به مو اړیکې پرې شي. هغوی هغه کسان دي چې الله سبحانه وتعالی له خپل رحمت څخه لېرې کړي، غوږونه یې کاڼه کړي او سترګې یې ړندې کړې دي.

په خلیل الرحمن ښار کې خلکو ته:

موږ نن ورځ له تاسو سره درېږو، څو دا کچه او میزان سم شي او د دوی رښتیا ووینو. همدارنګه له تاسو سره یوځای دا دریځ غوره کوو چې الله سبحانه وتعالی ساتونکی دی او له موږ څخه د شیاطینو زیان لېرې کړي. هغه پوښتنه چې باید ځواب ورته وویل شي، د فلسطین چارواکو او د دوی د نظامي وسایلو په اړه ده چې دوی د دغې سیمې د بې نظمۍ له منځه وړلو لپاره جدي دي او که دوی پخپله د دغو جرمونو برابرېدو لپاره زمینه برابروي؟

د فلسطین واکمنۍ د سوزولو او فیر کولو فعالیت پرېښود، پر دې سربېره چې د هغوی د مخنیوي وړتیا یې درلوده. دې څه یوازې پر دې بسنه وکړه چې خلکو ته نصحت وکړي او هغوی یې پر دې پر غور کولو بوخت کړل چې دا د پېښو د مخنیوي لپاره هڅې دي.

هغه کسان چې ډزې یې کړې او کورونو، هټیو، او موټرونو ته یې اور ورته کړی، په نومونو او د اوسېدو له ځایونو سره یوځای خلکو ته معلوم دي او همدارنګه امنیتي بنسټونه او د هغوی استخبارات یاد کسان ښه پېژني. نو څنګه دوی همداسې پرښودل شوي، نه دي نیول شوي؛ که دوی ونیول هم شي، له څو ورځو وروسته بیرته خوشي کېږي.

خو پر ځای یې ډېری دغه یرغلګر ګناهکاران یا د فلسطین واکمنان دي او یا د هغوی په جامه کسان کې دي. نو ایا دغه کسان د وروستیو پېښو په تړاو وضاحت ورکولی شي؟!

که د فلسطین واکمني د دغو جرمونو په درېدو چې جدي وي، نو اصلي مجرمین او تیري کوونکي دې وڅاري، یعنې هغه کسان چې اشغالګرو ته د ظلم کولو زمینه برابروي. دوی اوس هم د هغو کسانو تر شاه دي چې وسلې لېږدوي او د یهودیانو پر وړاندې یې کاروي. که څوک غرنۍ سیمې ته ولاړ هم شي، هلته یې هم څاري.

د فلسطین چارواکي او د هغوی امنیتي بنسټونه دا وسله نه ویني چې د خلکو امنیت، ژوند او شتمني ګواښي. په داسې حال کې، هغه وسلې چې د یهودیانو پر وړاندې کارول کېږي، ګورو چې هغوی د خپلو سرچینو پیدا کېدو په لټه کې دي، څو ناوړه ګټه ترې واخلي. څوک چې دا څه لېږدوي، ایا د دې څه لپاره وضاحت ورکولی شي؟

د فلسطین واکمني نن ورځ له تاسو سره دوکه کوي، ځکه جنایتکاران د هغوی تر نظر لاندې کار کوي او د دغو جنایتونو نه مخنیوی د دې لامل کېږي چې د هر کور په ویجاړېدو او د خلکو شتمنیو ته په زیان رسولو کې شریک شي.

اې خلکو: د فلسطین د واکمنۍ او تشکیلاتو ډېره بودجه د امنیتي خدمتونو لپاره وي، هغه بودجه چې د خلکو حالت ته له کتو پرته ټاکل شوې او دې مالیې د خلکو ژوند ډېر اغېزمن کړی دی. یاده مالیه د کاله څلور میلیارده ډالرو ته رسېږي.

خو په بدل کې دغه واکمني د خلکو امنیت نه شي خوندي کولی، هغوی ته په هر ډول خدمتونو وړاندې کولو کې پاتې راغلې ده. ښوونځي او روغتونونه نه دي جوړ شوي او همدارنګه له مسجدونو هم ساتنه نه ده شوې. نو دا پیسې او مالیه چېرته ځي او چېرته ده دغه مالیه چې د یاد هېواد د خلکو په ساتنه کې ترې ګټه واخیستل شي؟

د ابراهیم علیه سلام د هېواد خلکو!

د وژنو ترسره کول، سوزول او ویجاړی رامنځته کول حرام او له تعصبه ډک عمل دی او عاملین یې  باید پیدا کړي.

دغه کارونه خلاف عمل دی او د اختلافونو رامنځته کېدو ښودنه کوي. موږ دا خبره کوو او هر توری یې مانا کوو. نو په همدې اساس کورنیو ته خبرداری ورکوو چې دغه احساساتي کړنې نور اختلافونه هم راپورته کوي.

همدارنګه کورنیو ته وایو چې هغو مو نه درک کوي او ستاسو تر منځ کینه نوره هم ډېروي. هغوی داسې کسان دي چې له تاسو ګټه اخلي او د اختلافونو له امله مو ټوټې ټوټې کوي.

اې د ابراهیم خلیل ښار خلکو!

د اسلام د دښمنانو د پروژو پر وړاندې ستاسو قوي حالت دښمنان نور غوسه کوي، تاسو د تمیم وقف ساتلی، د روسیې د موخو په مقابل کې مو د هغه د برخو ساتنه کړې او همدارنګه مو د هغې د نفوذ مخه نیولې ده. تاسو پوتین تحریک کړی، یهودیان مو غوسه کړي او همدارنګه مو د فلسطین واکمني او د هغو دسیسې ښکاره کړي دي.

تاسو د خلکو او کارمندانو له ملاتړه برخمن یاست او د ټولنیز امنیت تګلارې په نوم د فلسطین د واکمنۍ له غلا کېدو څخه مو ساتنه کړې ده. تاسو د امریکا، اروپا او د هغوی د ناوړه یوځوالي عملیاتو او چټلو هوکړو پر وړاندې درېدلي یاست او هغه ته نه ویلي دي. لکه د (سیډاو) هوکړه. 

ستاسو روښانه او قوي دریځ د فلسطین واکمني او د هغو تر شاه کسانو د دې ښار خلک تنګ کړي دي. نو پر همدغه اساس، له کورنیو ناوړه ګټه اخیستنه او فساد له مخکې پلان شوي وو. هغه تورې څېرې چې د ښار د پاشل کېدو لپاره کار کوي، د ښار د نسکورېدو په هڅه کې دي.

پر دې سربېره، تاسو په دې ښار کې د یهودیانو پر حرص پوهېږئ او ټول پر دې پوهېږي چې «شبک» اجنسي کې څه جرمونه روان دي، یعنې د عربو ښار چې په ۱۹۴۸ م کال کې اشغال شو. خو د شبک رییس څو ورځې وړاندې په رحم الله کې څه وکړل؟ 

د خلیل الرحمن له ښار او خلکو سره مینه:

موږ له دې خوند اخلو چې تاسو د الله سبحانه وتعالی تقوا ولرئ او د الله سبحانه وتعالی دغه وینا دریاده کړئ، چې فرمایي:

(وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ ‌مَا ‌اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَاناً وَإِثْماً مُبِيناً) [احزاب: ۵۸]

ژباړه: او هغوی چې ایمان لرونکو نارینه او ښځینه وو ته د خپل کار ترسره کېدو زیان رسوي، د ښکاره ګناه مرتکب شوي دي.

موږ تاسو ته د هغې ورخې په اړه خبرداری درکوو چې الله سبحانه وتعالی به زموږ سترګې او زړونه پټ کړي او الله سبحانه وتعالی فرمایي:

(إِنَّهُ مَنْ يَأْتِ رَبَّهُ ‌مُجْرِماً فَإِنَّ لَهُ جَهَنَّمَ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيَى * وَمَنْ يَأْتِهِ مُؤْمِناً قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَأُولَئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَى) [طحا: ۷۴-۴۵]

ژباړه: هر څوک چې د الله سبحانه وتعالی په حضور کې حاضرېږي، د هغوی لپاره دوزخ دی، هلته نه مري او نه ژوند کوي. هر ایمان لرونکی کس د  الله سبحانه وتعالی حضور ته حضورېږي چې نېک اعمال یې ترسره کړي وي، داسې کسان لوړې درجې لري.

موږ تاسو له هغه څه څخه منع کوو چې رسول الله صلی الله علیه وسلم تاسو ترې منع کړي یاست:

«لَا تَحَاسَدُوا، وَلَا تَنَاجَشُوا، وَلَا تَبَاغَضُوا، وَلَا تَدَابَرُوا، وَلَا يَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ بَعْضٍ، وَكُونُوا عِبَادَ اللهِ إِخْوَاناً الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ، لَا يَظْلِمُهُ وَلَا يَخْذُلُهُ، وَلَا يَحْقِرُهُ التَّقْوَى هَاهُنَا» وَيُشِيرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ «بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ، ‌كُلُّ ‌  الْمُسْلِمِعَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ، دَمُهُ، وَمَالُهُ، وَعِرْضُهُ»

ژباړه: کینه مه کوئ او هغه د اختلافونو لوړېدو لپاره مه وړاندیز کوئ، بېزاري او دښمني مه کوئ. کله چې څوک په دې معامله کې بوخت وي، تاسو ځانونه مه ورسره بوختوئ او د وروڼو او خدمت کوونکو غوندې شئ. مسلمان د مسلمان ورور دی، نه پر هغه ظلم کوئ او نه هغه ته سپکاوی کوي. تقوا همدا ده او درې ځلې یې ورته په سینه اشاره وکړه. دا د مسلمان لپاره ستر شر دی چې خپل مسلمان ورور سپک وګڼي. د یو مسلمان وینه، مال او عزت له خپل ایماني ورور سره خوندي دی.

نو له الله سبحانه وتعالی وډار شئ او د ناپوهئ له بلنې څخه ډډه وکړئ. له الله سبحانه وتعالی ووېرېږئ او د الله سبحانه وتعالی بنده ګان او پخپلو کې وروڼه شئ. که په کوم څه کې دښمني او کینه وکړئ، نو د الله سبحانه وتعالی دغه وینا تاسو ته بسنه کوي. الله سبحانه وتعالی فرمایي:

(فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ ‌فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً) [نساء: ۵۹]

ژباړه: اې هغو کسانو چې ایمان مو راوړی، د الله سبحانه وتعالی، رسول الله صلی الله علیه وسلم او اولوالامر اطاعت وکړئ. هر کله مو چې په کوم څه کې دښمني درلوده، د  هغو په حل کې له الله سبحانه وتعالی او رسول الله صلی الله علیه وسلم مرسته وغواړئ. که په الله سبحانه وتعالی او د اخرت په ورځ ایمان لرئ، دغه کار ستاسو لپاره غوره او عاقبت یې بهتره دی.

اې د خلیل الرحمن ښار اوسېدونکو!

ګواښ ډېر دی او هغه اور چې د خورېدو په حال کې دی، ټولو ته رسېږي او خبرداری درکوو چې تاسو به د دغه اور وچ لرګي شئ.

اوسنۍ پېښه چې رامنځته کېږي، عادي نه ده. نو دښمنانو ته وخت مه ورکوئ او وړاندې تر دې چې اختلافات ډېر شي او وروسته د پېښمانۍ فرصت نه وي، پخپلو منځونو کې شته مسایل اصلاح کړئ. .

په وروستیو کې:

په هره پېښه کې د الله سبحانه وتعالی د قوانینو پلي کېدو لپاره بیه ورکوو. موږ دغه بیه له خپلو عزتونو، ماشومانو وژل کېدو، د ځمکې لاندې کېدو او د امنیت په له لاسه ورکولو سره پرې کوو. هغه قرباني چې زموږ پر مغز، زړه، عزت، نجونو او هلکانو برید پکې شامل وي. که پر موږ د الله سبحانه وتعالی احکام پلي شي، نه به مو وینه تویېږي، نه به مو پیسې او شتمني له منځه ځي، نه به مېرمنې او ماشومان ډارېږي او اړیکې به مو نه پرې کېږي.

نو هڅه وکړئ چې ستاسو په لاسونو د الله سبحانه وتعالی احکامو پلي کېدو ته زمینه برابره شي، څو هغه څه پایته ورسېږي چې پر تاسو تپل شوي او هغه وخت به تاسو د الله سبحانه وتعالی له لوري پر درکېدونکو بریاوو خوشحاله شئ.  الله سبحانه وتعالی فرمایي:

(وَيَوْمَئِذٍ ‌يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ * بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ) [روم: ۴-۵]

ژباړه: او پر هغه ورځ به مومنان پر خپله بریا خوښ شي. الله سبحانه وتعالی له هر هغه چا سره مرسته کوي چې مرسته یې وغواړي او الله سبحانه وتعالی د ستر قدرت څښتن دی.

اې الله سبحانه وتعالی! د مسلمانانو زړونه سره یوځای کړه، ستا له طرفه د هغوی تر منځ مینه ډېره کړه، بر هغوی رحم وکړه، بښنه ورته وکړه، د تکبر له طرحو څخه یې وساته او له خپل ملاتړه یې برخمن کړه.

اې الله سبحانه وتعالی! هغه چا ته سزا ورکړه چې موږ ځوروي، زموږ پر وړاندې وسلې پورته کوي او زموږ پر عزت برید کوي. اې الله سبحانه وتعالی! ستا په قدرت او هغې دفاع سره چې ته له موږ سره مرسته کوې، موږ له زیان څخه وساته، څو ستا دین بیا پر پښو ودروو، ستا امر ته ښه راغلاست ووایو او د ظالمانو مخه ونیسو.

اې الله سبحانه وتعالی! د فلسطین اوسنۍ واکمنۍ ستاسو د دین پر وړاندې خیانت وکړ او ستا له بنده ګانو سره یې هم خیانت وکړ. نو ستا نصرت راپه برخه کړه او پخپل پاک روح او فریښتو له موږ سره مرسته وکړه. زموږ سینې پر هغه څه خوښې کړه چې خپل یارانو ته یې ورکوې. پر دښمنانو دې رحم مه کوه.

الحمدلله رب عالمین! ټول ثنا او صفت د الله سبحانه وتعالی دي.

حزب التحریر ـ ولایه فلسطین

ژباړه: بهیر «ویاړ»

ملګرو ملتونو په خپله یوه بیانیه کې وویل: «د ځمکې پر مخ تقریباً ۶میلیارده انسانان ژوند کوي، چې د پرمختګ په حال کې هېوادونو اوسېدونکي تقریباً ۴،۳میلیارده دي او له دې ډلې ۳میلیارده د فقر تر کرښې لاندې ژوند کوي، چې ورځني اید یې دوه امریکایي ډالره دي ان ۱،۲میلیارده یې داسې داسې کسان دي، چې ورځني اید یې له یوه امریکایي ډالر څخه کم دي.»

په مقابل کې یې غربي احصایې ښيي، چې صنعتي دولتونه د نړۍ د ٪۹۷ امتیازونو څښتنان دي او همدارنګه قاره پیما توغندي جوړونکي شرکتونه ٪۹۰ امتیازونه، لاسته راوړنې او محصولات لري او د ٪۸۰  پرمختګ په حال کې هېوادونو ګټې د استثمار له لارې د شتمنو دولتونو لاس ته لویږي.

۳۳،۳٪ د پرمختګ په حال کې هېوادونه له پاکو او د څښلو وړ اوبو څخه محروم دي، ٪۲۵یې د اوسېدو مناسب ځای نه لري، ٪۲۰ یې صحي د اړتیا وړ خدمتونو ته لاسرسی نه لري، ٪۲۰ ماشومان تر پینځم ټولګي ښوونځي ته دوام نه شي ورکولی او ٪۲۰ د ښوونځي زده کوونکي له خوارځواکۍ سره مخ دي. دا په داسې حال کې ده چې د نړۍ دریو شتمنو کسانو پانګه د ۴۸ فقیرو هېوادونو له پانګې سره سمه ده. د نړۍ د ۲۰۰ شتمنو کسانو پانګه د نړۍ ټولې پانګې ٪۴۱ پانګه جوړوي او دا په نړۍ کې د پانګوال اقتصادي نظام محصول دی.

 اوس مو هغه کسانو مو وپېژندل چې فقر یې رامنځ ته کړی؟

د فقر جوړښت او د فقیرانو له منځه تګ د پانګوال اقتصادي نظام له امله دی، چې د یوې مشخصې یعنې پانګوالو او میلیاردرانو په خدمت کې دی، څو دغه د لګښت وړ او د دوی په حسابونو کې بنده پانګه وڅرخیږي. له اوله تر اخره چې د ملګرو ملتونو بیانیه وڅېړو، د دغه نظام حرص او چټلۍ ډېرې راته په ډاګه کېږي.

امریکایي لیکوال روجر تیري په خپل کتاب «جنون الاقتصاد» کې وایي: «امریکایان په دې پوهیږي، چې په امریکا کې ستونزې شته، خو نه پوهیږي چې دا ستونزې څه دي او ولې دي. تر دې مهم دا چې د ستونزو په حل نه پوهږي، یوازې د ناروغۍ په نښو بوخت دي. په حقیقت کې د ځينو ستونزو د حل په نامه، ستونزې لا زیاتوي او دا ستونزې نظام رامنځ ته کړي دي. دوی پرته له دې چې نظام تغییر کړي د ستونزو حل غواړي، چې دا ناممکنه ده. په حقیقت کې زموږ د اقتصادي نظام د پلي کولو په برخه کې ستونزه نشته، بلکې زموږ اقتصادي نظام پخپله یوه ستونزه ده. په قطعي ډول زموږ د اقتصادي نظام جوړښت ستونزه ده او کوچنۍ حلارې او همدارنګه د محصولاتو ښکته او پورته کول زموږ ستونزې نه شي حل کولی. کله چې غواړو لوړو موخو ته ورسیږو، نو باید ستونزې له بېخه او رېښو سره وباسو، باید له یوې فاسدې ونې، د ځينو څانګو په ماتولو بسنه ونه کړو. موږ ته پکار ده، چې د خپل اقتصادي نظام اساسات او فرضیې وڅېړو او له حقیقت څخه یې پرده پورته کړو.»

 په لوړه کچه د دوی فاسد نظریات، چې اقتصادي نظام یې پرې درولی او د هغې په وسیله د خلکو له چارو سرغړونه کوي، له لاندې خبرو څخه عبارت دي: نسبي ستونزه د کالیو او خدمتونو کمښت او د معاصر انسان د عضوي حاجاتو پوره کولو ته بسنه نه کوي او وایي هر څومره چې انسان د ژوند د مدنیت لوړې مرتبې ته رسیږي، هغومره یې ستونزې هم زیاتیږي. هغه پانګې او طبیعي منابع چې په کایناتو کې الله تعالی خلق کړي، د ټول بشر لپاره یې نه کفایت کوونکي وبلل او د دې ادعا یې وکړه، چې دا هماغه ستونزه ده، چې ټولنه ورسره لاس او ګرېوان ده. همدرانګه د خپلو دا ډول ناسمو نظریاتو پر اساس یې نورې د خندا وړ نظریې وړاندې کړي او پر داسې قواعدو یې هوکړه وکړه، چې د اړتیاوو پوره کولو لپاره یې د پانګې د حصول کیفیت د خلکو په وسیله کنټرولوي. په همدې دلیل یې پیسې د خدماتو وړاندې کولو ذاتي وسیله وګرځولې او د خپل ګومان پر اساس یې هغه څه چې د استهلاک او انتاج تر منځ توازن رامنځ ته کوي، پیسې دي. په همدې دلیل هر هغه څوک چې شتمني ولري، کولی شي، له مالکیت او واک څخه یې ګټه واخلي او وروسته ترې خپلې اړتیاوې پوره کړي.

  د دې قاعدې پر بنسټ، چې د توزیع یوازینی شی پیسي وي، د پانګوال اقتصادي نظام وایي، چې یوازې هغه کسان د ژوند کولو حق لري، چې د کالیو په تولید او خدماتو کې ونډه اخلي او هغه کسان چې دا شرایط نه لري، کمزوري تولد شوي او دا حالت پرې راغلی، نو دا ډول کسان د ژوند کولو حق نه لري او نه شي کولی چې د خپلې خاورې له پانګې څخه خپلې اړتیاوې پوره کړي. ځکه دوی پیسې نه لري او اوسنۍ پایله یې دا ده، چې یوازې په امریکا کې ۳۸میلیونه فقیر خلک اوسیږي.

خو اسلام چې کله ستونزه حل کوي، هغې ته د یوې انساني ستونزې په سترګه ګوري، پرته له دې چې وسایلو ته یې پام وکړي. اسلام د فقر ستونزه په ډېر دقت سره څېړي او اساسي حلارې ورته وړاندې کوي او دا یې په ډاګه ویلي چې د فقر ستونزه د پانګو او ګټو ناسم او ټولو وګړو ته د نه وېش له امله ده، په دې مانا چې دا فقر د هېوادونو نه، بلکې د اشخاصو دی.

د فقر، مسکین او ابن السبیل (مسافر) په اړه زیات ایاتونه او احادیث راغلي، چې د خلکو پام وراړوي او بیانوي چې دا یوه ستونزه ده او حل ته اړتیا لري. الله سبحانه وتعالی فرمایلي دي:

﴿وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ﴾  [حج: 28]

ژباړه: او تنګلاسو محتاجانو ته یې هم ورکړي.

﴿وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ﴾ [بقره: 272]

ژباړه: نو کوم مال چې تاسې یې په خیرات کې ولګوئ، د هغه پوره ثواب به در کړل شي او هېڅکله به پر تاسې ظلم ونه شي.

﴿لِلْفُقَرَاء الَّذِينَ أُحصِرُواْ فِي سَبِيلِ الله﴾  [بقره: 273]

ژباړه: له بل هر چا زیات د مرستې وړ هغه بې‌وزله دي، چې د الله تعالی په کار کې داسې نښتي، چې د خپلو شخصي ګټو لپاره هېڅ ډول هلې ځلې نه شي کولی.

‏﴿إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاء وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ﴾ [توبه: 60]

ژباړه: دا زکات خو په اصل کې د فقیرانو، مسکینانو او هغو کسانو لپاره دی چې د صدقو او زکات د برخې مامورینو دي او همدارنګه د هغو کسانو لپاره دی، چې زړونه په لاس راوړل یې مقصد وي او دا د بنده ګانو د ازادولو، پوروړو او  د الله تعالی د رضا په خاطر له مسافرو سره د مرستې کولو لپاره دي.

‏ ﴿مَّا أَفَاء اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ﴾ [حشر:۷]

ژباړه: الله تعالی چې هر څه (مالونه) د دغو کلیو د خلکو څخه د خپل رسول لوري ته وروګرځوي، هغه د الله د رسول، د هغه د خپلوانو، یتیمانو، مسکینانو او مسافرو دي.

‏﴿إِن تُبْدُواْ الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَإِن تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاء فَهُوَ خَيْرٌ لُّكُمْ﴾ [بقره: 271]

ژباړه: که خپل خیراتونه په ښکاره توګه ورکړئ، نو دا هم ښه ده او که په پټه یې اړو کسانو ته ورکړئ، نو دا ستاسې لپاره ډېره غوره ده.

﴿وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ﴾ [بقره: 184]

ژباړه: او هغه څوک یې چې توان نه لري، نو وړ خلکو ته یې دې کفاره ورکړي.

‏ ﴿أَوْ إِطْعَامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ ‏(14) يَتِيماً ذَا مَقْرَبَةٍ ‏(15) أَوْ مِسْكِيناً ذَا مَتْرَبَةٍ﴾‏ [بلد 14-16]

ژباړه: یا د لوږې په ورځ خواړه ورکول، په ځانګړي ډول خپلوان یتیم ته، یا په خاورو ناست مسکین ته.

په همدې ډول له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه احادیث روایت شوي، چې فرمایي:

«أیما أهل عرصة أصبح فیهم امرؤ جائع فقد برئت منهم ذمة الله تعالی»

ژباړه: که په یوه سیمه یا اهل کې کوم وږی وي، نو د الله تعالی له ذمې څخه بیرون دی.

د ټولو هغو دلایلو ټولګه چې د انفاق، د صدقاتو د حکم، د زکات د احکامو او همدارنګه د یتیم، فقیر، مسکینانو او مسافرو  سرپرستۍ ته یې خلک تشویق کړي دي. نو دا ټولو دلایل په ښکاره ډول بیانوي، چې اقتصادي ستونزه د افرادو له فقر څخه عبارت ده. په همدې دلیل د خلافت دولت په تاریخ او تر ټولو سختو شرایطو کې خلک د ګدایي لپاره په لارو کې ناست نه وو، ځکه د خلافت دولت د خپل رعیت اساسي اړتیاوې لکه خوراک، څښاک، پوشاک، د اوسېدو ځای، زده کړې، طبابت او امنیت پوره کولې او دا هغه وخت و، چې امت د خلافت تر سیوري لاندې ژوند کاوه؛ هغه دولت چې په عمل کې دولت و، نه د مالیاتو او محصولات دولت.

خو اوسمهال پر امت د پانګوالۍ نظام حاکم دی. موږ وینو چې د دولت اساسي پروګرام پر خلکو ظلم او تاوتریخوالی دی، همدارنګه د خلکو وږي کول او د هغوی له زړونو د امنیت لرې کول دي. د بېلګې په ډول د سوډان انتقالي حکومت هغه کارکوونکي له دندو لرې کړل، چې د سرو زرو په کان کې یې کار کاوه او د خپلو کورنیو نفقه یې برابروله. د دې لپاره له خپلو سیمو د خلکو لرې کول، چې استثماري شرکتونو ته قدرت ورکړي او خاوري یې لوټ کړي، په پوځ کې د ځوانانو ګومارل، چې هېڅ ګټه نه لري او همدارنګه پر دوکاندارانو او د خلکو پر ژوند د سخت او ناوړه حالت راوستل، چې هېڅ د زغم وړ نه دي او خپلې سیمې یې په جهنم ورته بدلې کړې او هر وخت بریدونه پرې کوي. مالیې او محصولات یې ورته لوړ کړي او له کالیو او خدماتو ملاتړ نه کوي، زموږ د خاورو شتمنۍ یې د استعمار په واک کې ورکړي، چې عیش ورباندې وکړي، په داسې حال کې چې موږ په فقر او ناوړه حالت کې ژوند کوو.

نړۍ اوسمهال یوه با رعایته (عدالت پرسته) دولت ته اړتیا لري، نه د مالیاتو او محصولات اخیستونکي دولت ته؛ داسې یوه دولت چې یو ډاډمن، امن او ارامش لرونکی او همدارنګه سکینت لرونکی ژوند رامنځ ته کړي. قسم په الله تعالی چې تر هغو به داسې ژوند رامنځ ته نه شي، تر څو چې اسلامي نظام د نبوت پر منهج د راشده ثاني خلافت له لارې پلی نه شي.  

لیکوال: استاد مجاهد آدم – ولایه سوډان

ژباړن: حبیب الله حبیب