(ترجمه)

سوال:

السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته!

الله سبحانه وتعالی شیخ بزرگوارما را حفظ نموده و به وسیلۀ ایشان نصرت را نصیب فرماید! در مورد موضوع" تعارض آنچه که در فهم ودرک، خلل ایجاد می‌کند" و در جزء سوم کتاب شخصیه اسلامی ذکر شده سوال دارم. در آن‌جائی‌که گفته شده، دلائل سمعی یقین را افاده نمی‌کند، مگر بعد از موجودیت ده شرط... سوالم در این مبحث این است که هدف از "تغییر اعراب، تغییر تصریف و تعارض عقلی" چیست؟ امید که در مورد "تعارض عقلی" برایم مثال‌های بیش‌تری ذکر نمائید. الله سبحانه وتعالی برای شما جزای خیر نصیب کند. برادرتان ابومحمد/النمساء.

جواب:

وعلیکم السلام و رحمة الله و برکاته!

اول: برای این‌که واقعیت آنچه سوال کردید، واضح گردد، لازم می‌دانم تا آنچه در این مورد در جزء سوم کتاب شخصیۀ اسلامی در باب"تعارض آنچه که با فهم اخلال ایجاد می‌کند" ذکر شده نقل قول ‌کنم:

«خلل وارده در فهم مراد و هدف متکلم از پنج احتمال به وجود می‌آید که این پنج احتمال عبارت اند از: اشتراک، نقل، مجاز، اضمار و تخصیص؛ زیرا وقتی احتمال اشتراک و نقل منتفی باشد، آن لفظ برای یک معنی وضع شده و وقتی احتمال مجاز و اضمار(تقدیر) منتفی گردد، مقصد لفظ همان چیزی است که لفظ برای آن وضع شده است، وقتی احتمال تخصیص منتفی گردد. مقصد از لفظ تمام معنایی است که لفظ برای آن وضع شده است؛ پس در این صورت خللی در فهم باقی نمانده و معنی مراد و مقصد از دلائل سمعی  فهمیده می‌شود که این موضوع نسبت به غلبۀ ظن است؛ زیرا غلبۀ ظن در استنباط احکام شرعی کفایت می‌کند. یعنی وقتی این احتمالات پنج‌گانه منتفی گردد، چیزی باقی نمی‌ماند که ظن غالب را اخلال کند، پس حکم شرعی با انتفای این احتمالات پنج‌گانه فهمیده می‌شود، اما برای از بین‌رفتن خلل در یقین که در مسائل عقیدتی ضروری است تنها انتفای این احتمالات پنج‌گانه کفایت نمی‌کند، یعنی استدلال به دلیل سمعی در امور و مسائل عقیدتی و یا برای افادۀ یقین کفایت نمی‌کند؛ مگر این‌که شرائط ده‌گانه تکمیل گردد. یعنی انتفای احتمالات پنگانۀ ذکر شده به علاوۀ انتفای نسخ، تقدیم و تأخیر، تغییر اعراب، تصریف و تعارض عقلی لازمی است. وقتی این احتمالات ده‌گانه منتفی شد، دیگر چیزی باقی نمی‌ماند که یقین را اخلال نماید و در این صورت است که دلیل سمعی یقین را افاده نموده و به آن دلیل سمعی در عقیده استدلال شده که در باب اثبات حکم شرعی به طریق اولی استدلال می‌شود و دلالت چنین دلیل سمعی یقینی بوده و در این حالت است که می‌توان ثبوت شئ را به اساس چنین دلیلی یقینی دانسته و نسبت یقین بر آن داده شود.» ختم نقل قول از جزء سوم کتاب شخصیه اسلامی.

دوم: قبلا به تاریخ 27فیبروری2010م به جواب سوالی‌که مشابه و نزدیک به سوال شما بود، جوابی داده بودم که برای توضیح بیش‌تر جواب شما، این پاسخ را ذکر می‌کنم که این پاسخ شامل جواب سوال شما و حتی بیش‌تر از آن می‌گردد:

«بعضی علمای علم لغت در بین اضمار و مجاز تفکیک قائل می‌شوند،چنان‌چه مجاز را بر ظاهر ولی به معنی غیر حقیقی آن خلاصه می‌کنند، مثل: ﴿إِنِّي أَرَانِي أَعْصِرُ خَمْراً﴾ که در این مثال لفظ "خمر"  ذکر شده اما مقصد از آن "عنب" یعنی انگور است؛ نه معنی حقیقی خمر که همانا عصارۀ انگور و شراب باشد. مثل ﴿يَجْعَلُونَ أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ﴾ که در این مثال لفظ "اصابع" ذکر شده اما مقصد از آن سر انگشتان است، نه معنی حقیقی اصابع که همانا تمام انگشت است. به این ترتیب در نزد این علماء مقصد از مجاز لفظ منطوق به غیر معنی حقیقی‌اش می‌باشد، اما معنی "اضمار" این است که لفظی‌که معنی حقیقی را افاده می‌کند، حذف شده و یکی از متعلقات آن برای افادۀ معنی غیر حقیقی آن ذکر شود مثل﴿وَاسْأَلِ الْقَرْيَةَ﴾ که در این جمله کلمۀ محذوف"اهل" است و این کلمه معنی حقیقی را افاده می‌کند؛ اما چیزی‌که در ظاهر ذکر شده کلمۀ است که به اهل تعلق می‌گیرد که همانا"قریه" است، و این کلمه معنی غیر حقیقی را افاده می‌کند طوری‌که سوال از خود قریه نمی‌شود؛ بلکه سوال از اهل قریه می‌شود. به این ترتیب این علماء "اضمار" را بنا بر این اعتبار متفاوت از مجاز می‌دانند.

اما قول راجح این است که مجاز و اضمار هردو یک چیز است؛ زیرا استعمال لفظ در غیر معنی حقیقی‌اش مجاز گفته می‌شود، تفاوت ندارد که برای آن لفظ کدام محذوفی مقدر گردد؛ مثل﴿وَاسْأَلِ الْقَرْيَةَ﴾ و یا کدام لفظ مقدر نشود مثل ﴿أَعْصِرُ خَمْراً﴾ و ﴿أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ﴾ به دلیل این‌که لفظ ظاهر به معنی حقیقی‌اش استعمال نشده است.

مطلب از این قرار بود، اما چرا ما پنج احتمال را ذکر نمودیم نه چهار احتمال، با وصف این‌که اضمار را شامل مجاز می‌دانیم و به این نظریم که این هردو از یک باب است؛ زیرا بحث از چیزی است که فهم را اخلال می‌کند. بناءً هر قدر که مسأله دقت بیش‌تر و تفصیل بیش‌تر داده شود، از اخلال به فهم دورتر می‌شود. لذا می‌گوئیم که تفکیک بین اضمار و مجاز بین حذف و عدم حذف است که این دقیق‌تر و واضح‌تر است.

اما پنج شرطی‌که واجب است تا افادۀ یقین را تکمیل کند، از این قرار است:

هرگاه هدف و مقصد از دلیل سمعی یقین باشد؛ پس لازم است که آن دلیل سمعی قطعی الدلالت باشد و در کنار آن به صورت الزامی و طبعی قطعی الثبوت نیز باشد، اما به دلیل این‌که بحث در مورد فهم مراد متکلم است پس این بحث به دلالت تعلق می‌گیرد و برای این‌که فهم دلالت قطعی باشد، لازم است که دلیل سمعی در معرض احتمال قرار نداشته باشد؛ مثلاً وقتی نص احتمال نسخ را داشته باشد، تا زمانی‌که احتمال نسخ از آن دلیل سمعی منتفی نگردد، گرفتن دلالت قطعی از آن دلیل ممکن نیست. به همین ترتیب تا زمانی‌که در دلیل سمعی احتمال تأخیر و تقدیم، احتمال تغییر اعراب، احتمال تصریف و اشتقاق و یا تعارض عقلی وجود داشته باشد، امکان اخذ و گرفتن دلالت قطعی از آن دلیل سمعی ممکن نیست.

مثال‌های متعلق به این موارد از این قرار است:

1. نسخ: الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾ [مجادله: 12]

ترجمه: اي مؤمنان! هرگاه خواستيد با رسول الله نجوا و رازگوئي كنيد، پيش از نجواي خود، صدقه‌اي بدهيد. اين كار براي شما بهتر و پاكيزه‌تر (براي زدودن حب مال از دل‌ها) است. اگر هم چيزي را نيافتيد (كه با آن صدقه را انجام دهيد ) الله آمرزگار و مهربان است.‏

با ملاحظه به مفهوم این آیۀ مبارکه، آیا ممکن است که حکم نجوی را بدانیم قبل از این‌که مطمئن شویم که نسخ در این آیۀ مبارکه منتفی است؟ جواب واضح است؛ زیرا این آیۀ مبارکه منسوخ است.

2. تقدیم و تأخیر: الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿سَيَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كَانُوا عَلَيْهَا قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ﴾ [بقره: 142]

ترجمه: نابخردان مردم خواهند گفت: چه چيز ايشان را از قبله خود كه بر آن بودند برگرداند؟ بگو: خاور و باختر (و همه جهات ديگر) از آن الله است؛ هر كه را بخواهد به راه راست رهبري مي‌نمايد.‏ هم‌چنان الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ...﴾ [بقره: 144]

ترجمه: ما روگرداندن تو را گاه‌گاهي به سوي آسمان مي‌بينيم (و پيام آرزوي قلبي تو را جهت نزول وحي در مورد تغيير قبله دريافت مي‌داريم) پس تو را به سوي قبله‌اي متوجّه مي‌سازيم كه از آن خوشنود خواهي شد، لذا رو به سوي مسجدالحرام كن.

واضح است که در این جا تقدیم و تأخیر است، چنانچه اول این قول او سبحانه وتعالی بوده است: ﴿فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا﴾ و بعد از این‌که او سبحانه وتعالی آن را به سوی مسجد الحرام روی گرداند، بی‌خردانی از میان مردم گفتند: ﴿مَا وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ﴾ لذا وقتی آیۀ مبارکۀ اول را نشنویم و تقدیم و تأخیر را درک نکنیم، فهم مدلول این کلام برای ما سخت می‌شود که چگونه این بی‌خردان می‌گویند ﴿مَا وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ﴾ و بعد از آن این آیه را بشنویم: ﴿فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا﴾؟ بناءً تا زمانی‌که تقدیم و تأخیر در نص منتفی نشود، فهم کلام برای مان ممکن نیست.

3. اما تغییر اعراب: الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ...﴾ [آل عمران: 7]

ترجمه: در حالي‌كه تأويل (درست) آن‌ها را جز الله و كساني‌كه راسخان (و ثابت‌قدمان) در دانش هستند، نمی‌داند( اين چنين وارستگان و فرزانگاني) مي‌گويند: ما به همه آن‌ها ايمان داريم (و در پرتو دانش مي‌دانيم كه محكمات و متشابهات) همه از سوي الله ما است و (اين را) جز صاحبان عقل (سليمي‌كه از هوي و هوس فرمان نمي‌برند، نمي‌دانند و) متذكّر نمي‌شوند.‏

پس اختلاف اعراب بین این‌که واو عاطفه باشد و یا استینافی معنی تغییر می‌یابد که این مسأله در شخصیه سوم واضح شده است.

4. مسألۀ تصریف: الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿قَالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ﴾ [بقره: 260]

ترجمه: گفت: پس (در اين صورت ) چهار تا از پرندگان را بگير و آن‌ها را به خود نزديك گردان (تا مشخّصات و مميّزات آن‌ها را دريابي، آن‌گاه آن‌ها را ذبح كن و در هم بياميز).

در این آیۀ مبارکه کلمۀ"صُرهُن" یا از صار یصور اشتقاق شده و در نهایت"فصرهن" به صاد طبق قرائت "حفص" خوانده شده و یا"فصِرهُن" به کسر همزه خوانده شده که هردوی این دو قرائت متواتر است. پس وقتی ندانیم که با تصریف چگونه تعامل کنیم؟ فهم آیه برای مان ممکن نیست؛ زیرا برای کلمه تصاریف مختلف است؛ اما وقتی تصریف را بدانیم معنی مراد را می‌دانیم؛ مثلاً: "فصُرهن" به ضم صاد به معنی قطع و یا میل است؛ اما به کسر صاد به معنی قطع است چنانچه"فراء" گفته است، به دلیل این‌که هردو قرائت متواتر است و معنی واحد دارد، پس معنی محکم بین این دو قرائت "قطع" است و معنی"فصرهن" چنین می‌شود که آن‌ها را ذبح کن و قطعه قطعه کن.

5. تعارض عقلی: الله سبحانه وتعالی فرموده است: ﴿ذَلِكُمُ اللهُ رَبُّكُمْ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ﴾ لفظ"کل شیء" عام است، وقتی درک نشود که این عمومیت توسط عقل به غیرالله خاص می‌شود، معنی مطلوب فهمیده نمی‌شود؛ زیرا الله سبحانه وتعالی خالق بوده شامل مخلوقات نمی‌شود. یعنی در ضمن لفظ"کل شیء" که در این آیه ذکر شده نمی‌آید. این تعارضی است که تخصیص را عقلاً اقتضا دارد که این تعارض را تعارض عقلی می‌گویند؛ پس وقتی در نص تعارض عقلی باشد، بدون فهم تعارض عقلی مدلول نص درک نمی‌شود.

خلاصه: شما به معنی مراد متکلم به صورت قطعی دست نمی‌یابید، مگر این‌که احتمال نسخ، تغییر اعراب، تقدیم و تأخیر، تصریف و تعارض عقلی دور شود. به عبارت دیگر، وقتی به نص مواجه شدید، شما نمی‌توانید که مراد و مقصد را تنها از الفاظ نص فهم کنید؛ مگر این‌که این پنج احتمال اخیر و پنج احتمال اول منتفی باشد. اگر یکی از این احتمالات نفی نگردد، ممکن نیست که مراد متکلم از الفاظ نص به تنهائی به صورت قطعی فهمیده شود.

به عبارت واضح‌تر: وقتی با نص مواجه شدید و از نص، نسخ منتفی شد، در این‌صورت معنی مراد و مقصد را از الفاظ می‌دانید؛ اما در صورتی‌که نسخ منتفی نشود، ممکن نیست که مراد و مقصد از الفاظ نص به تنهائی  فهمیده شود؛ مگر با یک‌جا کردن شان با ناسخ. هم‌چنان وقتی با نص مواجه شدید و تقدیم و تأخیر از آن منتفی شد، پس در این‌صورت شما مراد و مقصد را از آن لفظ به تنهائی می‌دانید، اما در صورتی‌که تقدیم و تأخیر منتفی نگردد، فهم مراد و مقصد از لفظ نص به تنهائی ممکن نبوده؛ مگر این‌که تقدیم و تأخیر به اصل خود بازگشتانده شود.

هم‌چنان وقتی با نص مواجه شدید و تغییر اعراب از آن منتفی شد، در این‌صورت مراد و مقصد از الفاظ آن را به تنهائی می‌دانید، اما در صورتی‌که تغییر اعراب منتفی نشود، ممکن نیست که مراد از الفاظ نص به تنهائی فهمیده شود؛ مگر این‌که اشکال در اعراب رفع گردد.

هم‌چنان وقتی با نص مواجه شدید که تغییر تصریف از آن منتفی شود، در این‌صورت معنی مراد را به تنهائی از الفاظ آن می‌دانید؛ اما در صورتی‌که تغییر تصریف منتفی نشود، ممکن نیست که معنی مراد را از الفاظ نص به تنهائی درک کنید مگر این‌که إشکال در تصریف رفع گردد.

خلاصۀ خلاصه: آنچه در کتاب ما در باب "آنچه فهم را اخلال می‌کند" واردشده است، دلائل سمعی یقین را افاده نمی‌کند؛ مگر بعد از شرائط ده‌گانه یعنی پنج شرط که در ابتداء ذکر شد و هم‌چنان پنج مورد دیگری‌که عبارت اند از انتفای نسخ، انتفای تقدیم و تأخیر، انتفای تغییر اعراب، انتفای تصریف، انتفای تعارض عقلی... این مطالب است در مورد افادۀ یقین. 27فبروی2010م» ختم نقل قول.

امیدوارم که موضوع برای تان واضح گردیده باشد.

برادرتان عطاء ابن خلیل ابوالرشته

23محرم1445هـ.ق.

10اگست2023م.

مترجم: مصطفی اسلام

(ترجمه)

به جواب شيخ حسام ابو محمود

سوال:

السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته!

الله متعال برای شما جزای خیر و پیروزی را نصیب کند! اگر اجازه دهید می‌خواهم سوالی را به این عبارت مطرح کنم: حکم اجاره گرفتن طلا چیست؟ کسانی هستند که طلا را به مدت یک‌روز و یا بیش‌تر از آن اجاره می‌کنند، در بعضی از مناطق و سرزمین‌ها این عمل به یک عرف در بین مردم تبدیل شده است. الله متعال شما را جزای خیر دهد!

جواب:

وعلیکم السلام ورحمة الله وبرکاته!

اجاره عقدی است بر منفعت شیء در بدل چیزی، آنچه که در منافع اعیان شامل است در اجاره نیز داخل می‌گردد؛ مانند اجاره گرفتن حویلی، چهارپایان وسائل سواری و مانند آن. ما این مسأله را در کتاب شخصیۀ دوم باب"اجاره" چنین بیان نمودیم:

«اجاره عقدی است بر منفعت شیء در بدل چیزی. لذا در تحت عقد اجاره سه نوع اشیاء داخل می‌شود:

نوع اول: عقدی است که بر منافع اعیان منعقد می‌شود؛ مانند اجاره گرفتن خانه، چهارپایان وسائل سواری و مشابه آن.

نوع دوم: عقدی است که بر منفعت عمل منعقد می‌گردد؛ مانند اجاره گرفتن صاحبان حرفه و صنایع برای اعمال مشخصی، که در این حالات معقود علیه همان منفعتی است که از عمل به وجود می‌آید مانند اجاره گرفتن رنگریز، آهنگر، نجار و امثالهم.

سوم: عقدی است که بر منفعت شخص منعقد می‌گردد مانند خدمه، کارگران و امثالهم.

اجاره با تمام انواع‌اش شرعاً جائز است؛ چنانچه الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِّيَتَّخِذَ بَعْضُهُم بَعْضاً سُخْرِيّاً وَرَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ﴾ [زخرف: 32]

ترجمه: و برخی را بر برخی ديگر برتريهائی داده‌ايم ، تا بعضی از آنان بعضی ديگر را به كار گيرند (و به يكديگر خدمت كنند). و رحمت پروردگارت از تمام آنچه جمع‌آوری می‌كنند، بهتر است.

هم‌چنان بیهقی از طریق ابوهریره روایت نموده که رسول‌الله صلی‌الله علیه‌وسلم فرموده است:

«من استأجر أجيراً فليعلمه أجره»

ترجمه: کسی‌که اجیری را به اجاره گرفت، باید اجرت‌اش را برایش بفهماند.

هم‌چنان بخاری روایت نموده است:

«أن النبي ﷺ والصِدَّيق استأجرا رجلاً من بني الدِّيل هادياً خرِّيتاً»

ترجمه: رسول‌الله صلی‌الله علیه‌وسلم و ابوبکرصدیق مردی را از بنی دیل که بسیار ماهر به رهنمائی و نقشه وراه بود، به اجاره گرفتند.» ختم نقل قول از کتاب شخصیه دوم.

طوری‌که شما می‌دانید هرآنچه منفعت آن مباح باشد، اجاره گرفتن آن نیز با اجرت معلوم و مدت معلوم جائز است. پس جائز است که موتری را به مبلغ مشخص و مدت معین و استعمال معین به اجاره بگیرید، اما در مورد اجاره گرفتن طلا و نقره به مبلغ معین و برای مدت معین برای تزئین نمودن زن حرج دارم؛ زیرا طلا و نقره در اسلام پول است. پس چگونه ممکن است که پول با پول به اجاره گرفته شود؟! یعنی چگونه ممکن است که پول نقد به جنس خودش به اجاره گرفته شود؟ به هر حال، این مسأله نیاز به تحقیق و تعمق بیش‌تری دارد و ان شاءالله که در آینده بتوانم راجع به این مسأله تحقیق بیش‌تری کنم... با آن‌هم بعضی از نظریات فقهاء را برای تان نقل می‌کنم تا به نظری‌که اطمینان پیدا می‌کنید، عمل نمائید:  

1-  ابن قدامه در کتاب «المغنی» در جلد 5 صفحۀ 403 در باب «آنچه اجارۀ آن جائز است» می‎نویسد: «هر عینی‌که گرفتن انتفاع از آن مباح و ممکن باشد، اجارۀ آن جائز بوده، به شرطی‌که با گرفتن انتفاع اصل شیء باقی بماند، مانند زمین، خانه وغیره. هم‌چنان اجارۀ زیورات جائز است. احمد در روایتی‌که از پسرش عبدالله ذکر کرده این مسأله را تصریح نموده و هم‌چنان ثوری، شافعی، اسحاق، ابو ثور و اصحاب رأی به همین نظر قائل هستند. هم‌چنان از امام احمد روایت شده که وی در مورد اجارۀ زیورات گفته من نمی‌دانم که این چی هست؟ قاضی گفته است: این نظر امام احمد محمول به اجارۀ زیورات به اجرت از جنس آن است؛ اما به غیر جنس آن کدام مشکل ندارد، به دلیل این‌که امام احمد جواز آن را صراحتاً بیان نموده است. مالک در مورد اجارۀ زیورات و لباس گفته است که این مورد از جملۀ موارد مشتبه است؛ زیرا این مورد از جملۀ تزیینات است نه مقاصد اصلی...»

2- امام نووی گفته است: «صیمری سپس ماوردی و پیروان شان گفتند افضل و بهتر این است که وقتی زیورات طلا و نقره به کرایه داده می‌شود، به جنس خود به کرایه داده نشده، بلکه طلا به نقره و نقره به طلا به کرایه داده شود؛ اگر طلا به طلا و یا نقره به نقره به کرایه داده شود، در این صورت دو نظر است: یکی بطلان اجاره تا مبادا این معامله به معاملۀ سودی تبدیل شود، نظر دوم صحت این عقد بوده و این عقد را مانند سائر عقود اجاره جائز دانسته است.» ماوردی گفته است: «نظر اول باطل است؛ زیرا در عقد اجاره سود داخل نمی‌شود. به همین دلیل اجارۀ زیورات طلا به درهم به صورت مؤجل و مؤخر به اجماع مسلمانان جائز است؛ اگر سود در این معامله دخلی می‌داشت، این عقد جائز نمی‌بود.» {المجموع، جلد 6صفحه 46}

3- در نسخۀ الکترونیکی«الموسوعة الفقهیة الکویتیة» جلد 12 صفحه 283 به اساس نسخه شامله تحت عنوان«اجاره گرفتن برای تزیین» چنین آمده است: 25- اصل اباحت اجارۀ تمام اعیانی است که انتفاع از آن مباح بوده و با گرفتن انتفاع باقی ماندن اصل‌اش ممکن باشد، به همین دلیل شوافع و حنابله به جواز اجارۀ لباس‌ها و زیورات برای تزیینات قائل هستند؛ زیرا تأمین نفقه به این دو شیء در صورت باقی ماندن عین شیء مباح مقصود بوده و تزیین نیز از جملۀ مقاصد مشروعه است. الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللّهِ الّتي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ﴾ [اعراف: 32]

ترجمه: ‏(ای محمّد! زشتیِ كارِ افتراء، تحليل و تحريم را بديشان خاطرنشان ساز و به آنان ) بگو: چه كسی زينت‌های الهی را كه برای بندگانش آفريده تحريم كرده است‌؟

جواز اجارۀ زیورات طلا و نقره در برابر غیر جنس‌اش مورد اتفاق است؛ اما وقتی اجرت از جنس خود طلا و نقره باشد، در این صورت امام احمد تردید دارد و از وی روایت مطلق به جواز آن نیز شده است.

اما احناف به فساد اجارۀ لباس و ظروف زینتی نظر دادند؛ چنانچه گفته‌اند: اگر شخصی لباس و ظروف را برای زینت اجاره کرد و یا چهارپایِ را برای نگهداری اجاره کرد و یا خانه‌ای را برای غیر سکونت اجاره کرد، در این‌صورت اجارۀ آن فاسد بوده و برای مؤجر اجری نیست؛ زیرا این یک منفعت غیر مقصودی از عین است. اما اجارۀ لباس برای پوشیدن، اجارۀ سلاح برای جهاد، اجارۀ خیمه و مانند آن برای سکونت در میعاد معین و در بدل معین جائز بوده و در نزد احناف زیورات مانند لباس است.

مالکی‌ها اجارۀ زیورات را مکروه دانسته اند؛ زیرا اجارۀ زیورات از مسائل ضروری مردم نیست. ایشان به این نظراند که عاریت گرفتن زیورات افضل‌تر است؛ زیرا این یک امر پسندیده و عرف است.

در نسخۀ الکترونیکی«الموسوعة الفقهیة الکویتیة» 22/294 نخسۀ الکترونیکی شامله در باب:«مسائلی‌که در اجاره گرفتن طلا ضروری است» چنین نوشته است:« 30- حنابله گفته اند که اجاره گرفتن دینارهای طلا طی مدت معلوم برای زیورات و وزن صحیح است، هم‌چنان هر آن‌چیزی‌که در این خصوص نیاز است مانند طلا برای بینی؛ زیرا این یک منفعت مباح با باقی ماندن بقاء عین شیء است و هر آن‌چیزی‌که چنین خصوصیتی را دارا باشد اجاره گرفتن آن بدون اختلاف جائز است. اما شوافع اجاره گرفتن دینار را برای تزیین منع نموده و به جواز اجاره گرفتن زیورات نظر صریح دادند.» پایان.

4- در"جواهرالعقود" نوشتۀ شمس الدین محمد الاسیوطی سپس قاهری الشافعی متوفی 880 هـ {باب1/216} چنین آمده است: «در مورد اجاره گرفتن زیورات طلا به طلا و نقره به نقره اختلاف کردند و گفتند: که آیا مکروه است؟ ابوحنیفه و شافعی و مالک گفته اند که مکروه نیست، اما امام احمد گفته است مکروه است.»

5- در کتاب «الفقه علی المذاهب الاربعة» 3/60 چنین آمده است: «اما قسم سوم: همانا امور مکروه است و از جملۀ این امور مکروه اجاره دادن زیورات است خواه طلا باشد و یا نقره... از این معلوم می‌شود که مکروه همانا زیورات مباح الاستعمال است؛ اما زیورات که استعمال آن حرام است، اجارۀ آن ممنوع است؛ مثلاً وقتی شخصی زیوری را به اجاره بگیرد، اجارۀ آن صحیح نیست. بعضی به این نظر است که اجارۀ آن مکروه است، خواه استعمال آن حلال باشد و یا ممنوع.» پایان

برای معلومات بیش‌تر قابل ذکر است که نسائی در سنن خود از ابوموسی روایت نموده که رسول‌الله صلی‌الله علیه‌وسلم فرموده است:

«أُحِلَّ الذَّهَبُ وَالْحَرِيرُ لِإِنَاثِ أُمَّتِي وَحُرِّمَ عَلَى ذُكُورِهَا»

ترجمه: طلا و ابریشم برای زنان امتم حلال و برای مردان امتم حرام شده است.

بناءً از هر نظری‌که اطمینانت را حاصل می‌کند، پیروی کن الله با شما باشد!

برادرتان عطاء ابن خلیل ابوالرشته

13صفر1445هـ.ق.

29سبتمبر2023م.

مترجم: مصطفی اسلام

بسم الله الرحمن الرحيم

(ترجمه)

سوال:

روز یکشنبه مورخ 13 اگست2023م رهبری انقلاب نایجر اعلام نموده و گفتند: «آنان در پی محاکمۀ محمد بازوم، رئیس جمهور برکنار شدۀ نایجر به اتهام خیانت بزرگ و از بین بردن امنیت این سرزمین هستند. رهبری انقلاب نایجر مجدداً در سخنان شان تحریم‌هایی‌ را که از جانب گروه اقتصادی (اکواس) بالای دولت‌های غرب افریقا تحمیل شده محکوم کرد.» (منبع: الجزیر، 14 اگست2023) جنرال عبدالرحمن تیچیانی، فرمانده نیروی امنیتی محافظت ریاست جمهوری نایجر به تاریخ 28 جولای2023م در تلویزیون رسمی نایجر از نصب خودش به عنوان رئیس انتقالی این سرزمین اعلان و خبر داد. این اعلان وی درست دو روز پس از آن بود که عساکرش در نیروی امنیتی و محافظت ریاست جمهوری، محمد بازوم، رئیس جمهور این سرزمین را بر کنار کرده و آن را در مقر اقامت‌گاهش محاصره نموده و بعداً خودش زیر عنوان "شورای ملی برای حمایت وطن" اعلام موجویت نمود. سوال این است که پلان‌ریزی این انقلاب عامل داخلی دارد و به کشمکش‌ها و زد و بندهای قوت‌های تأثیرگذار داخلی تعلق دارد و یا این‌که قوت‌های خارجی در پس طرح و پلان این انقلاب بوده و این انقلاب به امور بین المللی ارتباط دارد؟ هم‌چنان سوال این است که متهم بودن محمدبازوم به خیانت چگونه فهیمده می‌شود؛ در حالی‌که وی زندانی نشده، بلکه هنوز هم با تعدادی از مسئولین خارجی در تماس است؟

جواب:

برای این‌که اصل مسأله واضح شود، مسائل ذیل را پیش‌کش می‌کنیم:

اول: عوامل انقلاب و کسانی‌که این انقلاب را انجام داده اند:

1- کولونیل میجر امادو عبدالرحمن در حالی‌که نُه نفر از نظامیان در اطرافش بود و لباس رسمی نظامی پوشیده بودند، اعلان کرده گفت: «ما نیروهایی دفاعی و امنیتی که در شورای ملی حمایت وطن جمع شده‌ایم، تصمیم به اختتام رژیمی نمودیم که شما می‌شناسید. دلیل بر کناری و دور ساختن این نظام به دلیل مستمرشدن وضع بد امنیتی و سوء مدیریت اقتصادی و اجتماعی است. وی از تمام شرکای خارجی عدم دخالت را خواسته و از ممنوعیت گشت و گذار در تمام مناطق از شام تا پنج صبح خبر داد و گفت؛ این حالت تا اطلاع ثانی ادامه دارد.» (منبع: فرانس پرس26جولای2023م)

2- یک روز پس از کودتا، ارتش تأییدی خود را از این انقلاب اعلان کرد. صفحۀ رسمی فرانسه، "فرانس 24" به تاریخ 27 جولای 2023م از اعلان ارتش نایجر مبنی بر اتحاد با قوت‌های دفاعی و امنیتی که رئیس جمهور محمدبازوم را برکنار کردند، خبر داد. البته این اعلان به این دلیل صورت گرفت که از جنگ و درگیری در داخل صفوف نیروهای مسلح جلوگیری گردد. این صفحه افزود: در سخنانی‌که "عبده صدیق عیسی" رئیس ارکان ارتش ایراد کرد، از تأییدی اعلان نظامی‌ها مبنی بر تغییر نظام بازوم خبر داد. به نظر می‌رسد که رهبری ارتش بعد از یک روز وقفه، بدلیل ناتوانی در خنثی ساختن این انقلاب از آن حمایت نمود.

3- خبرگزاری الحرة در 29 جولای 2023م تذکر داد: «تیچیانی از جملۀ افراد وفادار محمد یوسفو، رئیس جمهور سابق نایجر بود که در دو دورۀ ریاست جمهوری2011-2021م خود، او را فرماندۀ نیروهای محافظ ریاست جمهوری تعیین کرد.»  هم‌چنان مجلۀ "ژیون افریک" فرانسوی که ویژۀ مسائل افریقا است، نوشته: «نیروهای محافظ ریاست جمهوری محراق توجه خاص محمدیوسفو، رئیس جمهور بود که تمام صلاحیت‌ها و اختیارات را برای شان به هدف جلوگیری از انقلابات داده بود.» این مجله افزود: «گفته می‌شود که جنرال تیچیانی مرد سخت‌گیری است که ارتش از آن ترس دارد. لذا از این موضوع فهمیده می‌شود که رئیس جمهور سابق نایجر از مسلط شدن ارتش که کنترول آن در دست طرفدان فرانسه بود، ترس داشت؛ چون فرانسه بود که ارتش را از شروع استقلال ظاهری نایجر تأسیس کرد. در سال 2015م علیه یوسفو برای کودتا و انقلاب تلاش صورت گرفت که این تلاش‌ها به ناکامی انجامید. بعید نیست که در آن وقت طرفداران فرانسه در بدنۀ ارتش بودند که به آن تلاش‌ها اقدام نمودند. به همین دلیل یوسفو در آن وقت به ترقی و رشد عبدالرحمن تیچیانی و تقویت آن اقدام نمود تا از انقلاباتی‌که اجیران و طرفدان فرانسه تحت نام‌های مختلف راه اندازی می‌کردند، جلوگیری کند.

4- اگر دقت کنیم، می‌بینم که از زمان استقلال کاذب نایجر از فرانسه در سال 1960م تا اکنون، چهار کودتای موفق و چندین کودتای ناموفق در این سرزمین به وقوع پیوسته که آخرین انقلاب موفق آن در سال 2010م از طرف نظامیان ضد محمدتانجا، رئیس جمهور نایجر که در حقیقت مزدور فرانسه بود، صورت گرفت که از تشکیل "شورای عالی اعادۀ دموکراسی" اعلان کردند و برای این شورا رئیسی تعیین نمودند که نام آن"سالی جیبو" فرمانده بخش حمایتی پایتخت نیامی بود. ما به تاریخ 20 فبروری 2010م در پاسخ به پرسشی‌که به این کودتا تعلق می‌گیرد، گفته بودیم: «اشارۀ اظهارات امریکا بر طولانی شدن حادثۀ کودتا به هدف گذاشتن بار مسئولیت به عهدۀ محمدتانجا، رئیس جمهور بر کنار شدۀ نایجر که اجیر فرانسه بود؛ چنانچه سخنگوی وزارت خارجۀ امریکا نه به بازگشت رئیس جمهور بر کنارشده دعوت کرد و نه هم به مذاکرات و گفتگوی بین انقلابیون و رئیس جمهور برکنار شده؛ بلکه دعوت به برگزاری انتخابات جدید و تشکیل حکومت جدید کرد. از همۀ این مسائل فهمیده می‌شود که امریکا در عقب این انقلاب بوده است... اما نفوذ قوی فرانسه با تمام اشکال آن در این سرزمین باقی ماند و تا اکنون به تعداد 1500 فرانسوی برای تأمین مصالح هسته‌ای فرانسه  در نایجر مقیم هستند، چون نایجر همین اکنون سومین کشور جهان در تولید یورانیم است. لذا نایجر منطقۀ مورد طمع و خواسته‌های امریکائی‌هاست تا به این منطقه مانند سائر کشور‌های افریقائی که اکثریت آن سرزمین‌های اسلامی است، تسلط پیدا کند زیرا این سرزمین‌ها از ثروت‌های طبیعی غنی بر خوردار هستند و منبع انواع و اقسام مواد خام و منابع انرژی دارند. لذا این سرزمین‌ها محل کشمکش‌های غرب اروپائی و امریکائی و استعمارگران حریص قرار گرفته است.»

5- مدت کوتاه و چند ماه بعد از کودتای یاد شده انتخابات نایجر حسب خواست امریکا در سال 2011م برگذار شد و محمد یوسفو رئیس حزب دموکراسی و سوسیالیستی نایجر به تاریخ 7 اپریل2011م به ریاست جمهوری این سرزمین رسما کامیاب شد و پس از آن از ریاست حزب متذکره استعفا داده و محمدبازوم که یکی از بنیان‌گذاران این حزب در سال 1990م و یکی از دوستان نزدیک یوسفو بود، سرپرستی این حزب را بعهده گرفت. هم‌چنان یوسفو محمد بازوم را به صفت وزیر دولت در امور خارجه گماشت و سپس در سال 2015م آن را به صفت وزیر دولت تعیین نمود. وقتی یوسفو به دور دوم انتخاب موفق شد، محمدبازوم را به صفت وزیر دولت در امور داخلی و امنیت عمومی و تمرکز زدایی تعیین نمود. به این ترتیب یوسفو و محمدبازوم هردو از جملۀ مخالفین محمدتانجا، رئیس جمهور سابق نایجر بودند. وقتی محمدتانجا به وسیلۀ کودتای نظامی به تاریخ 18 اگست 2010م برکنار شد، یوسفو و بازوم حمایت خود را از کودتا اعلام کردند. لذا از تمام این مسائل فهمیده می‌شود که یوسفو و بازوم هردو اجیر امریکا هستند.

6- وقتی محمدیوسفو در انتخابات دو دوره از سال 2011-2021م ریاست جمهوری را به دست گرفت، روابط نزدیک خود را با امریکا اظهار کرد؛ مثلاً برای امریکا اجازه داد که دو پایگاه نظامی مهم در نایجر ایجاد کند که یکی در سال 2014م و دیگری در سال 2018م ایجاد شد. در این دو پایگاه نظامی بیش‌تر از یک هزار سرباز امریکائی و بسیاری از هواپیماهای بی‌سرنشین امریکا وجود دارد. سایت "نون پوست" به تاریخ 13 سپتمبر 2018م مطلبی ‌را در مورد پایگاه‌های امریکا در نایجر که اظهارات محمد یوسفو، رئیس جمهور سابق نایجر بود، در سایتش به نشر رساند که وی در برابر خبرگزاری گاردین گفت: «من دوست ندارم که اصطلاح نیروهای اجنبی را استفاده کنم؛ زیرا نیروهای امریکائی، نیروهای دوست هستند که هر زمانی از آن‌ها بخواهیم اینجا را ترک خواهند گفت. آن‌ها دعوت ما را پذیرفته و به محض این‌که مسائل مهم ما به پایان برسد، نایجر را ترک می‌کنند.» با آن‌هم یوسفو روابط و پیمان نایجر را با فرانسه حفظ کرده و نیروهای فرانسوی را از نایجر اخراج نکرد؛ بلکه در پیمان دولت‌های ساحل که فرانسه آن را به بهانۀ جنگ علیه تروریزم در سال 2014م تأسیس نموده و رهبری می‌کند، اشتراک کرد. به نظر می‌رسد که وی نمی‌تواند به آسانی نفوذ فرانسه را از نایجر دور سازد، لذا با فرانسه تا زمان نفوذ امریکا همراهی می‌کند؛ امریکائی‌که او به بهانۀ جنگ علیه تروریزم وارد کشور نمود.

7- وقتی محمدبازوم به تاریخ 21 فبروی 2021م انتخاب شد، به تاریخ 1 اپریل 2021م به تعقیب و حمایت محمدیوسفو رسماً کرسی ریاست جمهوری را اشغال نمود و پیروی از سیاست محمدیوسفو را تعهد نمود. دو روز قبل ازین‌که بازوم اشغال وظیفه کند، کودتایی که بر ضد او راه‌اندازی شده بود خنثی گردید و عبدالرحمن تیچیانی فرمانده محافظت از ریاست جمهوری که وفادار محمد یوسفو بود، نقش اساسی را در خنثی نمودن این کودتا داشت. به این ترتیب، بازوم موجودیت امریکا را تائید نمود و برای تقویت روابط با امریکا کار نمود. صفحۀ عربی 21 از سایت "انترسپت" امریکائی به تاریخ 27 جولای 2023م در یک گزارشی‌که برای این سایت آماده شده بود، در مورد موجودیت امریکا در نایجر سخنان محمدبازوم را برای بلینکن وزیر خارجۀ امریکا نقل نموده گفته است: «ایالات متحدۀ امریکا بهترین گزینه است. موجودیت امریکا ضرورت است تا ما بتوانیم به دست‌آوردهای واقعی دست یابیم.» لذا مشخص می‌شود که سیاست محمدبازوم مانند سلف و دوستش، محمدیوسفو دوستی با امریکا بوده و در عین حال به دلیل موجودیت فرانسه در این سرزمین با فرانسه دشمنی ندارد؛ چنانچه سیاسیون و نظامی‌های میانه‌رو به جانب فرانسه میلان بیش‌تر دارند، فرانسه‌ای که به عنوان یک دولت استعماری قبلاً برای 60 سال قبل به صورت مستقیم فعلاً به صورت غیرمستقیم در استعمار این سرزمین دخیل بوده و دخیل است.

دوم: از آنچه گذشت، واضح می‌گردد که محمدیوسفو و بازوم هردو مزدور و وفادار امریکا هستند و عبدالرحمن فرمانده نیروی محافظت ریاست جمهوری دوست نزدیک یوسفو بوده که آن را در این پوست تعیین نمود و صلاحیت‌های بزرگ به او داد. هم‌چنان واضح می‌شود که وی نقش مهمی در خنثی نمودن کودتاها علیه بازوم دو روز قبل از وظیفه‌اش داشته و مفهوم این مطلب این است که این سه نفر بر یک منهج روان بوده و از یک دسترخوان نان می‌خورند؛ اما سوال مطرح می‌شود، پس چرا این کودتا صورت گرفته است؟ دقت در حوادث جاری و عوامل آنچه در نایجر اتفاق افتاد، مسائل ذیل را برای ما واضح می‌سازد:

1- طوری‌که قبلاً گفتیم فرمانده نیروهای محافظت ریاست جمهوری مورد اعتماد یوسفو و از دوستان نزدیک و مدافع او بر ضد کودتاهای مزدوران فرانسه در ارتش بود. رسانه‌ها از جمله روزنامۀ شرق الاوسط به تاریخ 28 جولای 2023م اخباری را نقل کردند که به عبدالرحمن تیچیانی فرماندۀ انقلاب تعلق می‌گیرد. در این روزنامه گفته شده که عبدالرحمن تیچیانی در صفوف ارتش خود را داخل ساخته و قبل از این‌که کدام وظیفۀ مهم را در داخل انجام دهد، به دلیل مدیریت بعضی بخش‌های نظامی رتبۀ افسری را حاصل کرد، اما بعد از دست‌یابی محمدیوسفو در سال 2011م به ریاست جمهوری قدرت آن افزدوده شده و به شخص مورد اعتماد محمدیوسفو تبدیل شد. تیچیانی در خلال حکومت‌داری یوسفو به رشد و ارتقای رتبه‌های نظامی سریع دست پیدا کرده و بدون این‌که مراحل معمول و مروج را در نهادهای نظامی طی کند، به رتبۀ جنرالی واصل شد. یوسفو، تیچیانی را در سال 2015م در رأس نیروی محافظت ملی تعیین نمود که این نیرو، بخش‌های رجال برجستۀ موظف برای حمایت رئیس جمهور را با خود دارد، مخصوصاً بعد از این‌که طرح کودتا بر ضد یوسفو ریخته شد.

2- دو روز قبل از رسیدن محمدبازوم به حکومت و قبل از این‌که به صورت رسمی به عنوان رئیس جمهور تعیین شود و تحلیف قانونی را اجراء کند، به طرح و تلاش‌های کودتای ناکام در سال 2021م مواجه شد؛ حادثه‌ای که او را وادار ساخت تا به تغییرات گسترده‌ای در بخش نیروهای محافظت ریاست جمهوری اقدام کند؛ اما بنابر توصیۀ یوسفو که قدرت را به آن تسلیم کرد، جنرال تیچیانی را در رأس این بخش نگهداشت؛ اما روابط با اعتماد با بازوم داشت. یوسفو شخصی بود که حرف اول را در حزب حاکم می‌زد و پسر خود را به عنوان وزیر انرژی و معادن در حکومت داخل ساخت.

3- منابع می‌گویند نزدیکان بازوم، وی را از تیچیانی هشدار می‌دادند و آن را توصیه به دورساختن تیچیانی از رهبری دستۀ محافظت ریاست جمهوری می‌نمودند تا حاکمیت‌ آن ثابت بماند، اما بازوم بنا بر توصیۀ رئیس جمهور سابق که دوستش بود او را در این چوکی نگهداشت. در این اواخر فعالین سیاسی در فضاهای مجازی تصمیم بازوم مبنی بر عزل تیچیانی و اقدام به تغییر رهبری نهاد نظامی و نیروی محافت ملی را دست به دست می‌کردند. گفته می‌شود که بازوم تصمیم برکناری پسر رئیس جمهور سابق را از وزارت انرژی و معادن داشت که همین مسأله سبب سردی و از بین رفتن روابط بازوم و رئیس جمهور سابق گردید و حتی این مسأله باعث تحریک یوسفو و دوست آن تیچیانی شد و به همین دلیل، طرف‌داری مردم از بازوم به ضعیفی گرائیده و تعدادی از حزب حاکم از بالا رفتن بازوم به این موقف به اعتراضات لفظی پرداختند؛ زیرا بازوم به قبیلۀ هوسا که نیم نفوس این سرزمین را تشکیل می‌دهد، منسوب نبوده؛ بلکه به اقوام عربی نسبت داده می‌شود. قلت آرای آن در پایتخت و سازماندهی شدن کودتا بر ضد او دو روز قبل از انتصاب‌اش به ریاست جمهوری، بیان‌گر این مطلب است. پس او از جانب اقوام دیگر و از جانب اراکین ارتش استقبال نشد.

4- به این ترتیب، جنرال عبدالرحمن تیچیانی در زمان محمدیوسفو، رئیس جمهور سابق، فرمانده نیروهای محافظت ریاست جمهوری بود، اما در این اواخر رئیس جمهور فعلی در پی تبدیلی آن شد. شبکۀ الجزیره در سایت خود به تاریخ 28 جولای 2023م گزارشی را از "میدیا پارت" چنین نقل کرد: «جنرال عبدالرحمن تیچیانی در زمان محمدیوسفو رئیس جمهور سابق، فرمانده نیروی محافظت ریاست جمهوری بود اما رئیس جمهور فعلی به فکر تبدیلی آن شد. به دلیل این‌که تیچیانی بین خبره‌گان ارتش نایجر مشهور به دوستی به رئیس جمهور سابق بود. موسی اکسر، تحلیل‌گر سیاسی به یکی از منابع گفت: تمام شواهد نشان می‌دهد که محمدیوسفو اراده دارد تا پس به قدرت برگردد. او تصمیم داشت که بر نفت دست پیدا کند. او سهام زیادی در شماری از شرکت‌ها دارد. این نظر به اساس گزارش نهائی است که اشاره به اختلاس محمدیوسفو در وزارت دفاع نایجر در زمان ریاست جمهوری‌ سابق داشته است.» این سخنان و مطالب تأکید به این دارد که این کودتا عوامل داخلی دارد؛ گویا رئیس جمهور سابق عامل این انقلاب بوده است؛ به همین دلیل وقتی کودتا شد، عکس العمل‌های شدیدی مبنی بر محکومیت این کودتا از طرف امریکا، فرانسه، اتحادیه اروپا، بریتانیا، روسیه و قدرت‌های منقطه‌ای ابراز گردید؛ انگار تمامی شان در برابر این کودتا غافل‌گیر شدند!

5- به این ترتیب، امریکا و سازمان ملل این کودتا را محکوم کردند. فرانسه و اتحادیۀ اروپا این انقلاب را محکوم کردند. گروه اقتصادی غرب افریقا (اکواس) نیز این کودتا را محکوم کردند و حتی بریتانیا = که نفوذی در آن‌جا ندارد و حتی روسیه و "واگنر" که هیچ نوع نفوذی در آن‌جا ندارند، بازهم این کودتا را محکوم کرد و ندانست که بر افراشتن بیرق‌اش در این تحرکات برای گمراه سازی است. "کارین جان پییر" سخنگوی کاخ سفید گفت: «ایالات متحده هیچ دلیل نمی‌بیند تا نشان دهد که روسیه و یا سازمان نظامی خصوصی "واگنر" روسیه در کودتای نایجر دخیل باشد.» (منبع: رویترز 27 جولای 2023م)

سوم) خلاصه:

 1- نظر قوی‌تر این است که این کودتا عوامل داخلی دارد. این کودتا در حقیقت کشمکش و زدوبندهای در بین مزدوران امریکا است که در یک طرف یوسفو و جنرال عبدالرحمن تیچیانی قرار دارد و در طرف دیگر بازوم. وقتی یوسفو و عبدالرحمن دانستند که بازوم نیت برکناری پسر یوسفو و عبدالرحمن را دارد، دست به این کودتا زدند؛ اما با آن‌هم مجال و فرصت را برای گفت و گو باز گذاشتند؛ زیرا این‌ها همه اجیران امریکا هستند. به همین دلیل، گرفتاری و زندانی کردن بازوم را به تعویق انداختند. سپس روزها بعد از کودتا، او را متهم به خیانت کردند، درحالیکه او هنوز هم در جای بود و باش خود هست. گاهی بر او دائره را تنگ و فشار وارد می‌کنند و گاهی هم برایش اجازه می‌دهند تا به داکتر، تداوی و برای اخذ غذا بیرون شود و در عین زمان امریکا و سفیر آن در نیامی برای ایجاد راه بیرون رفت از این حالت، اقداماتی را انجام می‌دهد اما این کودتا در بین مزدوران امریکا محدود می‌ماند. 

2- بیش‌ترین ضرر را در این کودتا فرانسه متحمل شده است؛ زیرا این کودتاچیان مزدوران امریکا بودند؛ اما برای این‌که برای کودتای شان مشروعیت بدهند، از موقف فرانسه که شدیداً تحت تأثیر و نگرانی رفته بود، استفاده کردند و نارضایتی مردم را در برابر استعمارگر قدیم سرداده و بهانه گرفتند که فرانسه کشورشان را استعمار نموده و همه ثروت‌های این سرزمین را سرقت کرده است. به تاریخ 30 جولای 2023م هزاران نفر از مردم در مقابل سفارت فرانسه بر ضد فرانسه تظاهرات و شعارهای محکومیت فرانسه را سر دادند.

3- امریکا به زودی اعمالی را در آن‌جا روی دست خواهد گرفت که این مشکل را به نفع خودش مهار نموده و این حادثه را بر ضد نفوذ فرانسه استفاده کرده و نفوذ خود را در آن‌جا قوی‌تر سازد؛ فرقی ندارد که به هرکدام از گزینه‌های ذیل متوسل شود:

- ارجاع بازوم به موقف‌اش اگر ممکن باشد؛ اگرچه این مسأله آسان نیست. اگر بازوم پس به موقف‌اش بازگردد، بازهم به مصلحت امریکا است؛ زیرا بازوم از اجیران امریکا است، اگرچه با فرانسه مدارا و هم‌راهی می‌کند. زیرا رأی عام بر ضد کودتا بوده و خواهان ارجاع بازوم است، چون وی شخص منتخب به صورت قانونی است.

- یا از طریق فشار وارد کردن بالای کودتاچیان است تا آن‌ها به پایان دادن دور انتقالی و اقدام به برگزاری انتخابات جدیدی بنمایند. احتمال زیاد می‌رود که یوسفو رئیس جمهور سابق خود را کاندید کند تا دوباره به قدرت برگردد؛ زیرا کودتاچیان از طرف‌داران و قوم خودش است تا از این طریق نفوذ خود و نفوذ قوم خود را حفظ نموده و بر دزدی‌ها و اختلاس‌های شان سرپوش بگذارند. مخصوصاً که او اجیر امریکا بوده و نفوذ گسترده‌ای در بین حزب و قوم‌اش، که نیم نفوس این سرزمین را تشکیل می‌دهد، دارد.

4- به این ترتیب، اینگونه سرزمین اسلامی‌ که از غنی‌ترین و ثروت‌مندترین سرزمین‌های اسلامی به شمار می‌رود، از جمله فقیرترین سرزمین‌هاست که به سبب خوش خدمتی اجیران و غلامان استعمارگران است که در مقابل به دست آوردن چوکی و در مقابل چور و چپاول اموال عامه، گاهی در رکاب این استعمارگر و گاهی در رکاب آن استعمارگر می‌دود. آن‌ها هرگز به خیر و مصلحت و آزادسازی و بیداری سرزمین شان نمی‌اندیشند؛ زیرا ایشان از هرگونه فکر و اندیشۀ اسلامی تهی اند؛ اگرچه این غلامان خوش‌خدمت از فرزندان مسلمانان اند. متأسفانه به دلیل این‌که بسیاری از مردم با عقب افتادگی فکری و اوج عصبیت جاهلیت گرفتار شدند، کورکورانه بدون فهم و درک از این ظالمان اجیر پیروی می‌کنند که متأسفانه این عمل‌کردهای شان نه صلح می‌آورد و نه امن و امنیت؛ بلکه حکم به اسلام و خلافت راشده است که باعث شأن و شوکت اسلام و مسلمانان شده و وسیلۀ قوت و توان‌مندن شدن و بیداری شان است؛ مخصوصاً نایجر که یک سرزمین اسلامی بوده و اکثر ساکنین آن مسلمانان هستند. بدون شک و یقیناً که این سخن حق است:

﴿فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلَالُ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ﴾ [یونس: 32]

ترجمه: آيا سوای حق جز گمراهی است‌؟ پس چگونه بايد از راه به در برده شويد؟‏

28 محرم 1445هـ.ق.

15 اگست 2023م.

مترجم: مصطفی اسلام