(ژباړه)

له ابوهریره رضی الله عنه څخه روایت دی چې رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمایلي:

«إِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ، وَغُلِّقَتْ أَبْوَابُ جَهَنَّمَ، وَسُلْسِلَتِ الشَّیاطِینُ» (سنن ابن ماجه)

ژباړه: کله چې د رمضان میاشت را ورسېږي، د اسمان دراوزې پرانیستل کېږي، د دوزخ دروازې بندېږي او شیطانان په ځنځیرونو تړل کېږي.

په دغه حدیث شریف کې هیله‌ او د هغه رحمت احساس پروت دی، چې الله تعالی یې پر خپلو بنده‌ګانو کوي. رسول الله صلی الله علیه وسلم موږ له هغه خیر او سخاوت څخه خبروي، چې دغه مبارکه میاشت یې زموږ لپاره لري؛ د جنت دروازې زموږ پر مخ پرانیزي، ترڅو زموږ دعاوې قبولې شي او عملونه مو زیات شي. پوهېږو چې دغه میاشت له نورو میاشتو سره توپیر لري؛ ځکه په دې کې نېک عملونه د نورو میاشتو او د کال د پاتې ورځو په پرتله لس چنده وي او په دې توګه له موږ روژه‌نیوونکو څخه غواړي، چې په رمضان میاشت کې خپل نېک عملونه څو چنده کړو، چې ثواب یې ډېر او څو برابره دی. د نېکو عملونو د کموالي لپاره باید کمزوري، ناتواني، لوږه او تنده پلمه نه کړو، ځکه دا فرصت په کال کې یوازې یو ځل راځي.

حدیث شریف د یوه بل مهم مطلب یادونه هم کوي او هغه دا چې الله تعالی په دې میاشت کې د دوزخ دروازې بندوي. نو هر څوک چې د رمضان میاشت روژه ونیسي، قیام وکړي او په هر کار کې د الله تعالی اوامرو او نواهيو ته ژمن پاتې شي، نو هغه کس به دوزخ ته داخل نشي.

د حدیث شریف په وروستۍ برخه کې راغلي، چې الله تعالی په دې مبارکه میاشت کې شیطانان په ځنځیرونو تړلي دي. پر همدې اساس د هغه چا لپاره چې ټمبلي کوي او وایي چې شیطان پرې غالب شوی او نفس یې کمزوری دی، دا دلیل نشي کېدلی. هر څوک باید له الله تعالی سره پخپل نفس او عمل کې صادق وي او له الله تعالی څخه باید سرغړونه ونه کړي، مګر دا چې وښویېږي او تېروتنه وکړي؛ ځکه شیطان نشته دی چې وسوسه ور واچوي او ګمراه یې کړي. هر څوک چې د ګناه عادت لري، په دې میاشت کې باید چې د توبې قبلولو او مغفرت میاشت ده، د الله تعالی په لوري ور وګرځي او د الله په دربار کې توبه وکړي! خو هغه څوک چې په قصدي توګه له الله تعالی څخه سرغړونه کوي، دغه میاشت ټول هغه منافقین چې ګومان کوي خلک ورڅخه خبر نه دي، رسوا کوي؛ ځکه الله تعالی خبر دی او د هغه عملونه او کړنې به ښکاره کړي.

موږ باید په دې باوري وو، چې الله تعالی د خپلو بنده‌ګانو په پرتله خبر او مهربانه دی او د هغو کسانو توبه قبلوي چې خپلې تېروتنې ته متوجه شي او توبه وکړي؛ حتی له دې مبارکې میاشتې وروسته به یې هم په چارو کې مرسته وکړي، ترڅو پر صراط المستقیم باندې خپل تګ ته دوام ورکړي.

یوازې له الله سبحانه وتعالی څخه غواړو چې زموږ ګناهونه وبښي، نېکۍ مو څو برابره کړي، زموږ عملونه قبول کړي او د ځان لپاره یې خالص کړي! همدارنګه له الله تعالی غواړو چې هر هغه منافق افشا کړي، چې په موږ کې دی او همداراز ټولو ګمراه شویو خلکو ته هدایت وکړي! اللهم آمین!

لیکوال: د. ماهر صالح (رحمه الله)

ژباړن: صهیب منصور

(ژباړه)

د مبدأ په توګه د اسلام یوه مهمه ځانګړتیا له فرد‌پالنې او ځان‌غوښتنې سره مبارزه ده، په داسې حال کې چې اسلام پر وګړي لازموي چې خپلو ځانګړو چارو، د خپل نفس د اصلاح او د خپل چلند د کنټرول لپاره اقدام وکړي. همدارنګه فرد د نورو ساتنې لور ته سوق کوي او هغه ته سپارښتنه کوي چې په ټولنه کې د خپلو شاوخوا کسانو ګټې په پام کې ونیسي او رسېدنه ورته وکړي. دغه پاملرنه باید تر هغه دوام وکړي چې ټول خلک د نړیوال پیغام په توګه د اسلام په توصیف کې، چې موخه یې د ناپوهۍ او ګمراهۍ له منګولو څخه د انسان ژغورل دي، شامل شي.

په رمضان مبارکه میاشت کې ډېرې صحنې مشهورې دي چې پر مسلمانانو لازمه ده چې په هغو کې تدبر وکړي او په اړه یې فکر وکړي، ترڅو له هغوی سره مرسته وکړي چې واقعیت تغیر کړي؛ په داسې بڼه چې د خپل رول په ادا کولو او د یو امت په توګه د ورسپارل شوو مسوولیتونو په ترسره کولو کې ورسره مرسته وکړي. د بیدارۍ او درک لومړنۍ نښه دا ده چې مسلمان د فرد‌پالنې له تنګې کړۍ څخه راووځي او پراخ اسمان ته سر پورته کړي، ترڅو پوه شي چې د عزت او وقار درلودنکي امت برخه دی. رسول الله صلی اللهه علیه وسلم فرمایي:

«کُلُّکُم رَاعٍ وَ کُلُّکُم مَسئُولٌ عَن رَعِیَّتِهِ»

ژباړه: تاسو هر يو شپون (مسول) ياست او هر یو تر خپل لاس لاندې کسانو مسوول یاست.

د ټولو چارو بنسټ هغه مسوولیتونه او واکونه دي چې مسلمانانو ته سپارل شوي. د دولت د جوړښت په زینه کې د هرم له لوړو څخه، چې حاکم یا خلیفه یې استازیتوب کوي، پیل شوي او وروسته یې نورو برخو ته لېږدول کېږي، ترڅو ټول مسلمانان پکې شامل شي. ځکه مسوولیت په مرتبو او جهتونو کې ډېر دی، طبیعي ده چې د مسوولیتونو په ترسره کولو او لومړیتوبونو کې لاسوهنه کېږي، پر همدغه اساس، باید د لومړیتوبونو د ترتیب لپاره معیار او تعادل موجود وي او هوس ته پرې نه ښودل شي. الله سبحانه وتعالی په دې اړه فرمایي:

‏ ﴿أَجَعَلْتُمْ سِقَایةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیوْمِ الآخِرِ وَجَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللّهِ لاَ یسْتَوُونَ عِندَ اللّهِ وَاللّهُ لاَ یهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ﴾ [توبه: ۱۹]‏

ژباړه: ایا تاسو حاجیانو ته اوبه ورکول او د مسجد الحرام ساتنې (مقام) د هغه کس له مقام سره چې پر الله سبحانه وتعالی او د قیامت پر ورځ ایمان او باور لري او د الله سبحانه وتعالی په لاره کې جهاد وکړي، یو ډول ګڼئ؟ دغه دوه اسانه او سخت کارونه هېڅکله الله سبحانه وتعالی ته یو ډول نه دي. الله سبحانه وتعالی ظالمانو ته هدایت نه کوي.

دا د دې لپاره دي چې یو مومن او مسلمان ته د لومړیتوبونو زینه ترتیب کړي، نو له همدې امله یې ایمان او جهاد، زیارت کوونکو ته د اوبو رسولو او د بیت الله الحرام د جوړولو تر عمل غوره بللي. په بیان کې یې د لومړیتوبونو د ترتیب څرنګوالی واضح کړی، نو د فرضونو د ثواب درجې تر نفلونو لوړې دي او اصول تر فروعو مقدم دي.

د مسلمانانو ننني واقعیت ته په کتو وېشل شوي مسایل او حل لارې یې له یو بل سره غوټه شوې دي. پر همدغه اساس، باید لومړیتوبونه له هغو ستونزو څخه د وتلو لپاره چې دوی ځوروي، ترتیب شي او د لومړیتوبونو په سر کې د اسلام د اجرا کېدو او عملي کېدو بحث او د مسلمانانو د مشر ټاکل ځای ولري. هغه واحد دولت چې دوی متحد کړي او په ملتونو کې د هغوی ځای او هویت معلوم کړي. پر همدغه اساس، د دې کړنې د ترسره کېدو شونتیا له رمضان میاشتې پرته په نورو میاشتو کې کمه ده. نو د ثواب تر لاسه کېدو لپاره په اهتمام سره د قرانکریم لوستل او تلاوت په داسې حال کې چې د احکامو پلي کېدل یې ځنډول شوي او له حدودو څخه یې تېری کېږي، د منلو نه دي. همدارنګه الله سبحانه وتعالی د لمانځه د اقامې او پر أنزل الله حکم وجوب تر منځ، د روژې او د امام ټاکلو د واجبوالي تر منځ او د فرض حج او فرض کړل شوي جهاد تر منځ توپیر وکړ؛ ځکه د الله سبحانه وتعالی احکام یو په بل پورې تړلي دي. دغه احکام د دې لپاره راغلي چې د وګړي د ژوند، ټولنې او دولت ستونزې حل کړي.

د اعتقاداتو، معیارونو او هغو احکامو د مجموعې لپاره چې اسلام ورسره راغلی دی، د یو اجرایي بنسټ په توکه په اسلام کې د دولت د شتون اهمیت او د هغه تطبیق د انسان په فردي اړخ پورې اړوندو احکامو او حللارو لکه عباداتو او اخلاقو پورې محدودول د اسلام اکثره احکام ځنډوي. له دغه دولت پرته څنګه شونې ده چې اقتصادي او ټولنیز معاملات، د الله سبحانه وتعالی په لاره کې په جهاد پورې اړوند احکام، په بهرني سیاست پورې تړلي احکام، د عقوباتو احکام، ښوونیز نظام، د برنامو او رسنیو تدوین او ډېر نور احکام چې د اسلام له پنځه برخو احکامو څخه تر څلورو ډېر پکې شاملېږي، پلي شي او دغه احکام د دولت په غیاب کې نه پلي کېږي.

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایي:

«كَانَتْ بَنُو إِسْرَائِیلَ تَسُوسُهُمْ الْأَنْبِیاءُ كُلَّمَا هَلَكَ نَبِی خَلَفَهُ نَبِی وَإِنَّهُ لَا نَبِی بَعْدِی وَسَیكُونُ خُلَفَاءُ فَیكْثُرُونَ، قَالُوا: فَمَا تَأْمُرُنَا قَالَ: فُوا بِبَیعَةِ الْأَوَّلِ فَالْأَوَّلِ أَعْطُوهُمْ حَقَّهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ سَائِلُهُمْ عَمَّا اسْتَرْعَاهُمْ»

ژباړه: بني اسراییل خپلو پیغمبرانو رهبري کول او هر کله به چې پیغمبر وفات کېده، تر هغه وروسته بل پیغمبر راتله، تر ما وروسته پیغمبر نشته، خو خلفاء به ډېر وي. وویل شول: موږ ته څه دستور راکوې! ویې فرمایل: له لومړي خلیفه سره پر بیعت وفا وکړئ او د خلفاوو حق ادا کړئ. الله سبحانه وتعالی به له هغوی څخه د خپل رعیت د حال په اړه پوښتنه وکړي.

څه چې مهم دي، هغه دا دي چې د دولت د شتون ساتنه د اسلام اساسي او لوړه موخه ده، څنګه چې رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایي:

«إِذَا بُویِعَ لِخَلِیفَتَینِ، فَاقتُلُوا الآخرَ مِنهُمَا»

ژباړه: هر کله چې له دوو خلفاوو سره بیعت وشو، دویم یې ووژنئ!

او د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه حدیث شریف:

«مَن أَتَاکُم وَ اَمرُکُم جَمِیعٌ عَلی وَاحِدٍ، یُرِیدُ أَن یَشُقَّ عَصَاکُم، أَو یُفَرِّقَ جَمَاعَتَکُم، فَاقتُلُوهُ»

ژباړه: هر کله چې تاسو ته یو څوک راغی، په داسې حال کې چې ستاسو چارې د یو فرد پر محور ورټولې شوې وې او هغه نافرماني کوله، یا ستاسو جماعت یې سره بېلاوه، په دغه صورت کې هغه ووژنئ!

هغه امر چې پر مسلمانانو، ډلو، افرادو او نننیو علماوو لازم دي، خپل واقعیت ته بیا کتنه او په یو بنسټ کې راټولېدنې ته سخته اړتیا لازموي. پر دې سربېره چې دغه امر او کار یوه شرعي دنده ده چې مسلمانان یې په نه ترسره کولو کې ګنهګارېږي.

د مسلمانانو په مسایلو کې نن تر ټولو مهمه مسله د فلسطین موضوع ده. د ستونزې لومړیتوب مطرح کېږي، ځکه اوسني حاکمان د امت د ګمراه کولو او هغوی ته د دوکې ورکولو اقدامات کوي او همدارنګه د فلسطین د ازادۍ له لارې څخه هغوی راګرځوي. دغه حاکمان د امت انرژي د شومو هڅو په پایله کې له منځه وړي چې نه موخې ته پرې رسېږي او نه هم کومه مثبته پایله ورکوي.

د اردن واکمن نظام د مسجد الاقصی رغوونې او د فرشونو او جای‌نمازونو نوي کولو ته ډېره پاملرنه کوي او د ایران نظام د قدس په نوم د پوځ په تاسیس سره د مسجد الاقصی پر حال د تمساح غوندې اوښکې تویوي او هر کال د رمضان د مبارکې میاشتې په وروستۍ جمعه کې د قدس ورځ لمانځي. د مراکش نظام د قدس د کمېټې د ریاست دعوه کوي او د ترکیې نظام هم پر شته واقعیت له کوم اغېز او مانا پرته سرې کرښې رسموي. هغوی د دې پر ځای چې د مسجد الاقصی او له پلیدو یهودیانو څخه د ټول فلسطین د ازادۍ لپاره نوې هڅې وکړي، کوښښ کوي چې امت ګمراه او له خپل مسیر څخه لېرې کړي.

دغه نظامونه د دې پر ځای چې د چین په ایغور، په میانمار یا برما کې د روهینګیایانو، په هند او فریقا کې د مسلمانانو د وینې تویدنې مخه ونیسي، غږ یې واوري، ملاتړ یې وکړي، د ابرو او عزت ساتنه یې وکړي او د دغو دولتونو د ظالمو نظامونو له ظلم او ځورېدو څخه یې وژغوري، قطب نما بل لور ته څرخوي او د هغوی انرژي په خیریه کارونو او بشري مرستو لګوي. که څه هم دغه اقدامات ښه دي، خو زموږ د مسلمانو وروڼو د ځورېدنې مخنیوي او پای ته رسېدو لپاره سمه لاره نه ده. مسلمانان نن ورځ باید خپل لومړیتوبونه څنګه چې الله سبحانه وتعالی غواړي او پرې راضي وي، ترتیب کړي او اجازه ورنه کړي چې چارواکي او د هغوی د لاس آلې قطب نما بل لور ته وڅرخوي او هغوی کږو او بې ګټو لارو ته یوسي.

د رمضان روژه د امت د وحدت نښه او د رمضان د شپو قیام د تازه حرکت او قیام لوري ته دعوت دی. نو دغه رمضان وروستی رمضان کړئ چې له دولت پرته ژوند کوو چې ستاسو د رب کتاب او د رسول الله صلی الله علیه وسلم سنت پلي کړي او ستاسو پر مټ د الله سبحانه وتعالی او رسول الله صلی الله علیه وسلم زیری حقیقت ومومي! نو خپل لومړی ژوند بیرته راوګرځوئ او ټولو نړیوالو ته خیر او رڼا ورسوئ!

لیکوال: :  استاد خالد «سعید»

د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر غړی ـ د فلسطین مبارکه خاوره

ژباړه: بهیر «ویاړ»

(ژباړه)

ابي هریره رضي الله عنه وایي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«الصیام جنة، فلا یرفث ولا یجهل، وإن امرؤ قاتله او شتمه فلیقل إنی صائم. مرتین، والذی نفسی بیده لخلوف فم الصائم أطیب عند الله من ریح المسک، یترک طعامه وشرابه وشهوته من اجلی، الصیام لی، وأنا اجزی به، والحسنة بعشر امثالها.» (سنن بن ماجه)

ژباړه: روژه ډال دی، کله چې په تاسو کې څوک بدې ردې ونه وایي، له چا سره شخړه ونه کړي او که څوک ښکنځلې ورته وکړي او یا جګړه ورسره وکړي، دوه ځله دې ورته ووایي: زما روژه ده. قسم مې دې پر هغه ذات وي، چې زما محمد روح د هغه په لاس کې دی، د روژه‌نیوونکي د خولې بوی د الله (سبحانه وتعالی) په نزد د مشکو تر بوی غوره دی. (الله فرمایي) روژه‌نیوونکی زما په خاطر خوراک، څښاک او شهوت پرېږدي. روژه زما لپاره ده او زه یې بشپړ ثواب ورکوم او د هر نېک عمل په بدل کې یې لس نېکۍ ورکول کېږي.

دغه حدیث موږ ته د هغو عملونو لارښوونه کوي، چې د رمضان پرمهال چې د الله سبحانه وتعالی په نزد ارزښتمنه او مبارکه میاشت ده، د هغو په اړه فکر وکړو او په ترسره کولو کې یې حریص وو. همدارنګه رسول الله صلی الله علیه وسلم موږ ته ویلي، چې روژه یو ډال دی او د قیامت په ورځ زموږ لپاره ساتونکی او حجت دی. موږ ته امر شوی چې په روژه کې باید بدې خبرې او جګړې ونه کړو؛ یعنې موږ باید داسې خبره او کار ترسره نه کړو چې په هغه کې ګناه او د الله سبحانه وتعالی چې پر موږ یې روژه فرض کړې، مخالفت وي؛ مګر دا چې په قصدي توګه د ګناه مرتکب شو. د الله سبحانه وتعالی له امر سره سم باید د روژې د نیولو هڅه وکړو او دې ته باید ونه ګورو چې زموږ له میل سره سمه ده او که نه. همدارنګه رسول الله صلی الله علیه وسلم موږ ته نورې لارښوونې هم کړې او پر موږ لازمه ده چې د رمضان په دې مبارکه میاشت کې له هغو څخه پیروي وکړو؛ هغه دا دي چې که چېرې یو چا غوښتل چې له موږ سره جګړه وکړي او یا په خپل ناوړه چلند سره موږ غوسه کړي، نو هغه ته باید داسې ځواب ورکړو چې موږ له ګناه څخه وژغوري، ترڅو زموږ روژه په بدو خبرو او جګړې سره زیانمنه نه شي. هغه ځواب دا دی چې ووایې "زما روژه ده" د دې معنا دا ده چې زه د هغه لوی عمل د ترسره کولو په حال کې یم، چې ما خپل رب ته نږدې کوي او زه په دې وخت کې خپل نفس خوراک، څښاک او ګناه ته نه پرېږدم. له موږ څخه غوښتل شوي چې دغه جمله دوه ځله تکرار کړو، ترڅو ټینګار څرګند کړي چې موږ دغه عمل یوازې د الله سبحانه وتعالی د رضا لپاره ترسره کوو او په دې توګه د ظالم کس لاس درڅخه لنډ شي.

دغه حدیث شریف هغه عمل ته اشاره کوي، چې روژه‌نیوونکي یې احساسوي او تل ورڅخه شکایت کوي؛ هغه د روژې پرمهال د خولې بوی دی. له همدې امله رسول الله صلی الله علیه وسلم موږ ته ویلي، چې دغه بوی که څه هم سړي ته ازار ورکوي، مګر د الله سبحانه وتعالی په نزد د مشکو تر بوی غوره دی. دغه حدیث موږ هڅوي، چې صبر وکړو او له شکایت څخه لاس واخلو؛ ځکه د یوه مسلمان لپاره اصل دا دی، چې هغه څه خوښ کړي چې الله سبحانه وتعالی یې خوښوي او هغه شی بد وګڼي، چې د الله سبحانه وتعالی نه خوښېږي. د الله سبحانه وتعالی د محبت لپاره باید له دغه بوی څخه شکایت ونه کړي، چې په دې کې هم لوی اجر او ثواب دی.

دغه حدیث موږ ته بیانوي چې انسان په غذا او اوبو سره ژوندی دی او دغه دواړه په دنیا کې د انسانانو لپاره فتنه دي. الله سبحانه وتعالی په هغې عاجزۍ او قربانۍ چې روژه‌نیوونکی یې کوي، پوهېږي او له نیتونو څخه خبر دی چې ایا روژه یې الله سبحانه وتعالی ته د نږدېوالي لپاره نیولې او که نه. ټول هغه عملونه چې مسلمانان یې ترسره کوي، باید یوازې د الله سبحانه وتعالی لپاره وي؛ مګر دا چې روژې له یو و بل سره توپیر لري، یعنې هر کس له خپلې هڅې سره سم ثواب اخلي او الله سبحانه وتعالی هر چا ته د هغه د زحمت او هڅې په اندازه بدله ورکوي. دا چې ستاسو نېک عملونه لس چنده ډېرېږي، دا نو پر خپلو نېکو بنده‌ګانو د الله سبحانه وتعالی مهرباني ده.   

اې ربه! موږ ستا د دغه رحمت وړ وګڼه او زموږ ټول عملونه پخپل دربار کې قبول کړه! زموږ روژه او قیام قبول کړه او د قیامت په ورځ موږ ته تر ټولو غوره ثواب راکړه! اللهم آمین!

لیکوال : ماهر صالح