﴿قَاتَلَهُمُ اللهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ﴾ [منافقون: ۴]

ژباړه: الله سبحانه و تعالی د دوی ووهي، دوی کوم لوري ته اړول کېږي.

د ۲۰۲۰م، د اکتوبر په ۱۰مه امنیتي ځواکونو د حزب التحریر غړي، رمزي حفیظ الله په انتلاقه سیمه / مانوبا ولایت کې او خمیس اروس په کرکینا ټاپو کې د جمعې په لمانځه کې د عبادت کوونکو د رهبرۍ له امله ونیول، چې د لومړي وزیر هشام المشیشي له خوا له ګناه څخه د ډکې پرېکړې له امله ځنډول شوي وو او د ۲۰۲۰م، د اکتوبر په ۱۰مه یې له کرونا ویروس څخه د ځان ساتنې ادعا کړې وه! 

د تونس واکمنان د الله سبحانه وتعالی او د هغه د دین د اولیاوو پر وړاندې د ګناه لوړې کچې ته رسېدلي دي. دا خلک څنګه جرئت کوي چې پر ممکنه کړنلارو له فکر کولو پرته د جمعې د لمانځه مخنیوی وکړي!؟ هغه لمونځ چې الله سبحانه و تعالی پر مسلمانانو واجب ګرځولی دی. د جمعې د لمانځه له ارزښتونو څخه یو هم د مسلمانانو د راټولېدو ارزښت دی. څوک چې له شرعي عذر پرته پرې سترګې پټوي او یا هم  غفلت کوي، په آخرت کې د درناک عذاب مستحق دی، نو دوی یې څنګه ځنډوي؟ په ساده توګه، لکه همدا!! نو بیا څنګه دا واکمنان د هغه چا د نیولو جرئت کوي چې د الله سبحانه و تعالی حکم یې مراعات کړی دی چې وایي:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ﴾[جمعه: ۹]

ژباړه: اې مومنانو! کله چې د جمعې په ورځ د لمانځه لپاره غږ (اذان) وشي، نو د الله سبحانه و تعالی د ذکر (لمانځه) پر لور وځغلئ او پېرل، پلورل (رانیول او خرڅول) پرېږدئ؛ دا ستاسې لپاره ‌ډېره غوره ده که تاسې پوهېږئ.

په داسې یو وخت کې چې خلکو ته اجازه ورکول کېږي چې عامه ټرانسپورټ او نورو وسایلو ته مخه کړي!؟ ایا د کرونا ویروس ناروغۍ له اسلامي ارزښتونو او سترو احکامو سره په مبارزه کې عذر ګڼل کېږي!؟

حزب التحریرـ ولایه تونس د جمعې د لمانځه د بندولو پرېکړه او د هغو کسانو پر وړاندې اقدام غندي چې د شرعي احکامو په پام کې نیولو سره نیول شوي او مجرم بلل شوي دي. موږ د تونس واکمنانو ته د الله سبحانه و تعالی د غضب په اړه خبرداری ورکوو، المنتقم الجبار، چې فرمايي:

﴿وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَسَاجِدَ اللَّهِ أَنْ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَسَعَى فِي خَرَابِهَا أُولَئِكَ مَا كَانَ لَهُمْ أَنْ يَدْخُلُوهَا إِلَّا خَائِفِينَ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَلَهُمْ فِي الْآَخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾ [بقره: ۱۱۴]

ژباړه: له هغه چا به بل لوی ظالم څوک وي، چې د الله سبحانه وتعالی په عبادت ځایونو (مسجدونو) کې د الله سبحانه و تعالی د نوم اخیستل منع کوي او د هغو د ورانولو په هڅه کې وي؟ دغه خلک د دې وړ نه دي چې په دې عبادت ځایونو کې قدم کېږدي او که ورهم شي، له وېرې سره به ورځي. د هغو لپاره خو په دنیا کې رسوايي او په اخرت کې لوی عذاب دی.

د حزب التحریرـ ولایه تونس مطبوعاتي دفتر

د غربي نظام هغه تولید چې زموږ فلسطیني وروڼه او خویندي زیانمنوي

د ۲۰۲۰م، د اګیسټ په ۱۳مه اسراییلو او عربي متحده اماراتو ومنله چې د ابراهیمي-توافق هوکړه وکړي. تمه ده چې روانه میاشت دواړه هېوادونه په امریکا کې د سولې تړون لاسلیک کړي. تړون ته د بریا په سترګه کتل کېږي. امریکا له شک پرته د دې تړون ملاتړې ده، ټرمپ د ټویټ له لارې ویلي، چې دا یوه لویه لاسته راوړنه ده. په ملګرو ملتونو کې د امریکا سفیرې کېلي کرفټ، دې تړون ته د نړۍ او ټرمپ لپاره د (لویې بریا) نوم ورکړی او زیاتوي چې ډیپلوماتیکې اړیکې په ډاګه کوي، چې موږ او نوره نړۍ سولې ته څومره لېواله یو.

د تړون جزیات

په دې تړون سره امارات درېیم عربي هېواد شو، چې یهودي دولت په رسمیت پېژني. تر دې مخکې په ۱۹۷۹م، کې مصر او په ۱۹۹۴م کې اردن، یهودي دولت په رسمیت پېژندلی و. د مصر او اردن له لوري د یهودي دولت په رسمیت پیژندلو سره د دې هېوادونو تر منځ ډیپلوماتیکې اړیکې نه دي رامنځ ته شوي، خو تمه کېږي د یهودي دولت او اماراتو تر منځ د دې تړون په پایله کې دیپلوماتیکې اړیکې رامنځ ته شي. په تړون کې پر سیاحت، سوداګرۍ، ټکنالوژۍ او نورو ملکي برخو کې پر همکاریو تمرکز شوی دی.

په دې سره به عربي متحده امارات وتوانیږې چې:

- له یهودي دولت سره سوداګریزې، ډیپلوماتیکې او امنیتي اړیکې جوړې کړي، که څه هم په ظاهره ادعا کېږي چې دا تړون له فلسطینیانو سره د مرستې لپاره دی، ترڅو د اسرایلو له لورې د نیواک مخه پرې ونیول شي.

- هغو امریکایي وسلو ته لاسرسی پیداکړي، چې مخکې ورته لاسرسی محدود و، لکه پرمختللي بې پیلوټه الوتکې او ممکن F-35 جنګي الوتکې هم تر لاسه کړي.

- د امریکایي مرستو د اوسني تړون د شرایطو له امله په محلي پلور کې د کمښت له امله د زیان جبران وکړي.

او یهودي دولت به وتوانیږي چې:

- یو داسې متحد خپل کړي چې ډک جېبونه لري او برلاسی رژیم دی. کولی شي چې د وسلو پېرودلو لپاره ګړندی تصمیم ونیسي. (د یهودي دولت د دفاعی صنعت په حواله)

- له نورو عربي ملتونو سره د ډیپلوماتیکو اړیکو جوړولو وړتیا موندل (دا به دوی ته پر فلسطین د ولکې ساتلو نور ځواک ورکړي)

پر فلسطین یې اغېز

یوه تر ټولو لویه اندېښنه پر فلسطین د دې معاملې اغیزه ده. په خبرونو کې په دې اړه ګڼ لیدلوري شته، چې دا معامله به د یهودي دولت پر هغو پلانونو څه اغېز وکړي، چې د لوېدیځې غاړې د لاندې کولو لپاره یې لري. منتقدین په دې اند دي چې د دې معاملې په کولو عربي متحده اماراتو د فلسطین له خلکو  او پر دې خاوره د دوی له حق  سره خیانت کړی دی. د دې معاملې ملاتړي بیا وایي چې یهودي دولت هوکړه کړې، چې د لوېدیځې غاړې اشغالولو هڅې به دروي، که څه هم مالومه نه ده چې دا کار به د لنډ وخت لپاره وي، که دایمي.

که د متحده عربي اماراتو او یهودي دولت د تړون تاثیرات او واقعیت په پام کې ونیسو، پر فلسطین یې تاثیرات له پامه نه شو غورځولای. د مسلمانانو ځمکې د یهودي دولت له خوا په زور نیول شوي او دوی ته د نیواک ځواک ملګرو ملتونو او غړو هېوادونو ورکړی دی.

امریکا وايي په سیمه کې به "سوله" وي، خو له دې تړون سره به فلسطینیان څه ډول "سوله" ولري؟

د فلسطین د خلکو واقعیت

"له کومه وخته چې اسراییلو تېل بند کړي، په ورځ دوه میلیونه اوسېدونکي کې یوازې څلور ساعته برېښنا لري او له همدې امله تېره اونۍ د غزې د برېښنا یوازینۍ فابریکه هم بنده شوه." منبع: (د 2020 الجزیرې راپور)

د بشري حقونو د څار اداري د ۲۰۲۰م، د راپور له مخې، د اسراییلو حکومت په فلسطیني وګړو سخت او  له تعصبه ډک بندیزونه لګولي؛ د غزي تړانګې ته یې د خلکو او توکو پر لېږد ـ رالېږد بندیز  لګولی. دوی د نږدې دوو میلیونو فلسطینیانو، چې په غزه کې ژوند کوي تعلیم، اقتصادي او نورو فرصتونو، روغتیا، پاکو اوبو او برېښنا ته لاسرسی محدود کړی.  د دې کار له امله د غزي ۸۰٪ وګړي بشري مرستو ته اړ شوي دي.

کله چې متحده عربي اماراتو یاد تړون اعلان کړ، دوی وویل چې فلسطینیان یې له یاده نه دي وتلي، ځکه یهودي دولت به د دوی د اشغال پلانونه تعقیب نه کړي. خو د یهودي دولت لومړي وزیر بینامین نتنیاهو ویلي، دوی د لویدیځې غاړې د یو ځای کولو پلانونه ځنډولي، خو دا پلانونه لا هم د مېز پر سر پراته دي.

ایا د اماراتو  او یهودي دولت تړون کوم څه بدل کړي؟

نه، یهودي دولت لا هم د پخوا په څېر ډاډه دی.

د یهودي دولت پوځ د اګيسټ له شپږمې راهیسي نیږدې هره ورځ پر غزه بریدونه کوي، په ورته وخت کې یې محاصرې ته نور هم شدت ورکړی. د غزي ښار د برېښنا یوازینۍ فابریکې ته یې د تېلو لېږد منع کړی او د فلسطین خاوره یې په تیارو کې ډوبه کړې ده. ولې به دوی جرات پیدا نه کړي؟ د دوی ټوله وېره یوازې د تش په نامه مسلمانو حکامو د غندنو له بیانیو څخه ده.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت دغه تړون یو خنجر وباله چې د متحده عربي اماراتو لخوا د فلسطین د خلکو او ټولو مسلمانانو په شا په بي غیرتۍ کې ښخ کړ شو. ترکیې وویل چې، د سیمې خلک به هېڅکله د اماراتو دا منافقانه چلند هېر نه کړي او وبه یې هم نه بښي.

عمران خان وویل: "کله چې د اسراییلو او فلسطین په اړه ږغېږو باید فکر وکړو، چې الله سبحانه وتعالی ته به څه ځواب ورکړو، که چیرې موږ هغه خلک چې له هرې بې عدالتۍ سره مخ شوي او حقوق یې ترې اخیستل شوي، پرېږدو؟ زما وجدان به هېڅکله ماته اجازه رانه کړي، چې داسې څه وکړم او هېڅکله به یې ونه منم"

دوی وایي، نه به یې وبخښي او نه به یې هېر کړي، خو اوس یې منلې ده- (د دوی اعمالو موږ ته له دې پرته بل داسې دلیل نه دی پرېیښی چې موږ پرې غور وکړو)

ژمنې شوي چې دوی خپلې موخې تر لاسه کړي او موږ غلي کړي:

کله چې د مسلمانانو د حکامو څرګندونو ته ګورو، نو موږ باید په یاد ولرو چې دوی دوې موخې لري. دوی غواړي چې لویدیځ قدرتونه راضي کړي، دلته غواړي امریکا راضي کړي بل غواړي د هغو کسانو ملاتړ له ځانه سره وساتي چې دوی ته یې رایې ورکړي دي.

د امریکا راضي کول

له سړې جګړې راهیسي یهودي دولت او امریکا یو له بل سره ډېرې نیږدې اړیکې پاللي دي. امریکا یهودي دولت ته په سوداګریزو او پوځي برخو کې په کال کې تر ۳ میلیارده ډالرو زیاتې مرستې لېږلي دي. پر دې سربېره غرب په فعال ډول د فلسطین پر وړاندي کار کوي، له خارجې مرستو د دې لپاره کار اخلي چې دولتونه او نړیوال بنسټونه د فلسطیني دولت په رسمیت پیژندلو څخه ډډه وکړي.

د مسلمانانو راضي کول

د ټولې نړۍ مسلمانان د فلسطین له خاورې سره ټینګ تړاو لري. د مسلمانانو تش په نامه حکام دا له پامه نه شي غورځولای «که دوی خپل واک او مشروعیت ساتل غواړي او د غربي موخو او اجنډاو خپراوې ته کار کول غواړي» بیا هم د خپلو ولسونو ملاتړ ته اړتیا لري.

موږ باید د دې معاملې په اړه څه ډول دریځ خپل کړو؟

اوسني حکام په دې خوښ دي چې خپلو پولو کې پاتې شي او یوازې د یهودي دولت په اړه خپله ناخوښي څرګنده کړي، په داسې حال کې چې زموږ خویندې او وروڼه مخکې له دې چې وینه یې تویې شي په ډېر ناوړه حالت او په لوږه کې ژوند کوي.

ځینې به استدلال کوي، چې په اوسني نظم کې د حکامو لاسونه تړلي دي. موږ په یوه داسې نظام کې ژوند کوو چې موږ په پولو وېشل شوي یو. دوی نه شي کولای د یهودي دولت پر وړاندې عکس العمل وښيي، ځکه وېشل شوي دولتونه دي.

 له همدې امله خو باید پوښتنه وکړو، چې ولې؟ ولې د هغو ظلمونو او کړاونو د له منځه وړلو او تجربه کولو وروسته چې مسلمانان ورسره مخ دي، بیا هم دا هر څه ومنو؟ په خاص ډول کله چې دا د الله سبحانه وتعالی د نافرمانۍ په مانا وي او د یو داسې سیاسي، اجتماعي او اقتصادي نظام منل پکې وي، چې په پوره او واضح ډول د الله سبحانه وتعالی د احکامو خلاف وي.

د یهودي دولت په رسمیت پیژندلو رد، بسنه نه کوي او دا هم کوم توپیر نه لري، چې یو څو اسلامي هېوادونه ویناوې او بیانیې جوړې کړي او ووایې چې موږ یې ردوو.

د فلسطیني دولت لپاره ملاتړ بسنه نه کوي. دا کار به هېڅکله د فلسطین د خلکو هغه ستونزې حل نه کړي چې دوی ورسره مخ دي. غربي نظام زموږ د خویندو او وروڼو حقوق نه شي ساتلی او نه به یې په راتلونکي کې وساتي. د دې بېلګې موږ په خپله شاوخوا کې وینو، موږ مسلمه امت هغه څه د سر په سترګو وینو او تجربه کوو یې چې تش په نامه دولت یې د دوی د ساتلو لپاره کوي.

د دوو دولتونو حلارې ته زموږ پام اوښتل، په دې مانا دي چې موږ اوسني نظم ته مشروعیت ورکوو، مسلمه امت دې ته اړ کوو، چې دې کار ته د شخړې د حل او د ظلم د مخنیوي د لارې په سترګه وګوري، ترڅو له خپلو حکامو څخه د فلسطیني دولت د تېر ایستونکي ډیپلوماټیکو هڅو ملاتړ وکړي.

موږ باید په ګډه د رسول الله صلی الله علیه وسلم له تګلارې سره سم د خلافت د قایمولو لپاره هڅې وکړو. تاریخ موږ ته دا ښودلې، چې له لله سبحانه وتعالی څخه وېرېدونکي او د ټولیز اسلام پلي کوونکي حاکمان واکمن نه وي، اسلامي امت به خوندي نه وي او  د ښځو، نرانو او ماشومانو وینه په بهېږي.

 ایا رسول الله صلی الله علیه نه دي فرمایلي چې:

«إنَّ دِماءَكُم، وأمْوالَكم وأعْراضَكُم حرامٌ عَلَيْكُم»(مسلم)

ژباړه: د مسلمان وینه، مال او ناموس ټولو مسلمانانو ته حرام دی.

د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر ته

لیکواله: فاطمه مصعب

د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر غړې

پوښتنه او ځواب

پوښتنه:

د ۲۰۲۰م کال د اکتوبر په ۸مه د ترکیې د بهرنیو چارو وزیر وویل چې له یونان سره یوې نوې هوکړې ته رسېدلي دي. د Turkey Now وېبپاڼې په حواله نوموړي وویل چې له خپل یوناني سیال سره دې هوکړې ته رسېدلی چې د دواړو هېوادونو تر منځ څېړنې او خبرې اترې شوي. ده دا خبرې په سلواکیا کې د براټيسلاوا نړیوالې امنیتي غونډې په حاشیه کې د یونان د بهرنیو چارو له وزیر سره تر لیدو وروسته وکړې. نوموړي زیاته کړه، کله چې یونان د خپلو ضرب العجلونو په اړه خپل وړاندیزونه وسپارل، د دغو خبرو اترو کوربه توب به ترکیه کوي. له دې وړاندې ترکیې له یونان سره خپلې اړیکې خرابې کړې وې او ګواښ یې کړی و چې د څېړنو لپاره به ترکي کښتۍ او ورسره سکورټ جنګي کښتۍ سیمې ته ولېږي.... د ترکیې او یونان د کړکېچ واقعیت څه دی؟ په دغه کړکېچ کې د نړیوالو دریځونه څه دي؟ د دې تر شا د امریکا لاس دی او که یې ترکیه پخپله کوي؟ ولې په لومړي سر کې خبره دومره جدي پیل شوه او اوس وایي چې د خبرو اترو له لارې یې حل کوو؟ مننه.

ځواب:

د ترکیې-یونان د کړکېچ پر واقعیت د پوهېدو لپاره لومړی باید د دغه کړکېچ دلایل او په ترکیه کې د ننه غبرګونونو ته نظر واچوو، همداراز د دغه کړکېچ کورنیو او نړیوالو ابعادو ته... پایلې ته د رسېدو لپاره پر لاندې موضوعاتو بحث اړین دی؛ لومړی د لاوزېن تړون (Treaty of Lausanne):

لومړی: د لاوزېن تړون:

۱- ترکیه په ایژه سیند او مدیترانه کې تر ټولو اوږد ساحل لري، خو د لاوزېن د تړون له مخې، چې د ۱۹۲۳م کال د اګسټ په ۲۴مه د جنایتکار مصطفی کمال  له لوري په استانبول کې – د ترکیې د لویې ملي اسامبلې چې له خلافت دولت څخه بېله شوې وه، په استازیتوب- لاسلیک شو، د ترکیې برخه محدوده شوه او په ایژه سیند کې ټولې یا ډېری جزیرې د یونان شوې! دا هغه وخت و چې مصطفی کمال اتاترک یې خپل استازي د سویس، لاوزېن ښار ته ولېږل او خپلو متحدینو ته یې وړاندیز وکړ چې به انقره کې له خلافت دولت څخه د ده بېل شوی دولت دغه تړون لاسلیک کوي، متحدینو یې همدا غوښتل! په دې توګه د لاوزېن تړون په سویس کې د برېټانیا، فرانسې او نورو هېوادونو د استازو او همدارز د مصطفی کمال د استازو – چې مشري یې عصمت اینون کوله- تر منځ لاسلیک شو...

۲- د دغه تړون ځینې برخې ډېرې بوږنوونکې دي؛ مثلاً ۱۲مه ماده، په دغه ماده کې راځي چې د ایژې سیند ټولې یا ډېری جزیرې به په یونان پورې اړه لري، ځينې دغه جزیرې د یونان له اصلي خاورې ډېرې لرې او د ترکیې اصلي خاورې ته بېخي ډېرې نږدې دي؛ لکه مېس جزیره ( یونانیان یې کستېلوریزو جزیره بولي) چې د ترکیې انتالیا ولایت ته دوه کیلو متره نږدې ده او د یونان له اصلي خاورې ۶۰۰ کیلو متره لرې ده. دغه تړون یونان ته دا (مشروعیت) ورکړی چې له ترکیې وغواړي چې په ترکي سواحلو کې کیندنې نه کوي! په ۱۵مه ماده کې راځي چې ترکیه باید د ایټالیې په غوښتنه پر سټمپالیا، رودز، هالکي او ... جزیرو باندې له هر حق او مالکیت لرلو تېره شي. ۲۰مه ماده؛ دا چې ترکیه به په برېټانیا پورې د قبرس ضمیمه کېدل په رسمیت پېژني، برېټانیا دا اعلان په ۱۹۱۴ کال کې کړی و. همداراز د ۲۳مې مادې له مخې، دوی هوکړه وکړه چې په دردانیل، مرمره او فاسفورس کې، که د جګړې حالت و که د سولې، د کښتیو او هوا له لارې تګ راتګ ازاد دی! په دې توګه ترکیې په دغو سیندونو کې د جزیرو شاوخوا ګرځېدو ازادي له لاسه ورکړه، اردوغان نن د دې یادونه داسې وکړه: «زما غلا شوی شین هېواد»!

دی په دې اړه په داسې حال کې شکایت کوي چې پر سر یې د هغه وخت د جنایتکار، مصطفی کمال انځور ځوړند دی؛ هغه څوک چې د لاوزېن تړون یې لاسلیک کړ. له دې هر څه سره سره، دی د دې جرئت نه لري چې مصطفی کمال ته ان یوه سپکه کلیمه وکاروي!! د دې پر ځای، پر هغو اکتشافي کښتیو باندې د عثمانیانو د لویو رهبرانو، محمد فاتح او القانوني د نومونو په اېښودو، د ترکیې د خلکو احساسات پاروي، سره له دې چې د ده او د هغو کړنې څومره واټن سره لري! دی وایي: « ټول پوهېږي چې ترکیه له سیاسي، اقتصادي او پوځي اړخه دومره پیاوړې ده چې دغه ناعادلانه اسناد او نقشې پرې کړي.» ده زیاته کړه چې هېواد یې تیار دی چې دردناکو تجربو ته د تګ له لارې دا ثابته کړي، هغه که د خبرو پر مېز وي او که د جګړې په ډګر کې.( الجزیره، ۲۰۲۰م کال د سپټمبر ۵مه). خو دی ودرېد او فکر کوي چې دا یې ښه کړي؛ په داسې حال کې چې د ترکیې خلکو ولیدل چې یونان -که څه هم دومره پیاوړی پوځ نه لري- مېس جزیرې ته خپل پوځیان واستول؛ سره له دې چې په لاوزېن تړون کې راغلي چې دغې سیمې ته به پوځيان نه راځي، خو بیا هم دوی له یونان سره پوځي برخورد –چې حق یې دی- نه کوي.

۳- که څه هم دا تړون یو خیانت و چې مصطفی کمال وکړ، خو دا تړون په انقره کې د لویې ملي اسامبلې په نامه شوی. برېټانیا له دې خبرې راضي نه وه، بلکې له ده یې غوښتل چې هغه شرطونه پوره کړي چې ده ته یې اېښي دي، تر ټولو مهم یې دا و چې خلافت دولت په بشپړه توګه له منځه یوسي او یو سیکولر دولت تاسیس کړي. مصطفی کمال یې هم اطاعت وکړ، دا چاره هم د ۱۹۲۴م کال د مارچ په ۳مه وشوه؛ خلافت ړنګ او دین له دولت څخه بېل شو. په همدغه شپه مصطفی کمال د استانبول والي ته فرمان ولېږه چې خلیفه، عبدالمجید باید تر سبا کېدو مخکې ترکیه پرېږدي، دی هم په نیمه شپه کې له پولیسو سره د خلیفه قصر ته ورغی او اړ یې کړ چې په موټر کې له پولې واوړي او د سویس خواته لاړ شي. دوې ورځې وروسته، مصطفی کمال ټول شهزاده ګان او شهزادګۍ راټول او له هېواده یې بهر کړل. مذهبي مقامونه له منځه یووړل شول، د مسلمانانو بخششونه د دولت مال شول، مذهبي مدرسې ملکي ښوونځیو ته واوښتې او پوهنې وزارت تر څار لاندې راغلل.

له دې سره مصطفی کمال د کورزن څلور شرطه پوره کړل؛ په بشپړه توګه د خلافت له منځه وړل، له ترکیې څخه د خلیفه ایستل، د خلیفه د پانګې ضبط او د سیکولرېزم اعلان. په دې توګه د لاوزېن تړون چې د خلافت له ړنګېدو مخکې یې کار پای ته رسېدلی و، د خلافت له ړنګېدو وروسته لاسلیک او پلی شو! دا وخت و چې د انګلیستان د پارلمان یوه غړي د کورزن پر وړاندې راپاڅېد چې ولې یې د ترکیې خپلواکي منلې، کورزن ورته وویل: « ترکیه اوس مړه ده او هېڅکله به بیا راپورته نه شي؛ ځکه چې موږ یې معنوي ځواک، د دوی خلافت او اسلام ور ختم کړي.» په دې توګه په نړۍ او په ځانګړي ډول ترکیه کې د مسلمانانو له مخالفت سره سره، انګلستان د مصطفی کمال په واسطه اسلام او خلافت له منځه یووړل. له دې سره د ځمکې له سر څخه د ما انزالله مطابق حکومت لرې شو او د ما انزالله خلاف او کفر حکومت او تطبیق ټینګ شو؛ د طاغوت حکومت ټینګ شو چې اوس په ټوله نړۍ کې پلی کېږي.

دویم: دغه تړون د مصطفی کمال اتاترک د نماینده له خوا په سوېس ښار کې امضا کړل شوی و، په داسې حال کې چې ترکیه د اژه په بحر کې محدوده کړل شوې وه. دغه جزیره او ساحل یونان ته ورکړل شول، خو ترکيې د دغه ځای د کیندلو مخنیوی وکړ. د ترکیې دغه حالت د سلګونو کلونو لپاره دوام وکړ، خو اوس ترکیه څه کوي؟ یو کس چې دغه مسایل څېړي، موندلې چې د دغه بحران تر شا دوه عوامل موجود دي: یو کورنی لامل چې د ترکیې اقتصادي حالت دی او بل بهرنی لامل چې  تر شا يې د امریکا متحد ایالتونه ولاړ دي.

۱: کورني لاملونه: 

الف: ترکیه یو انرژي مصرفوونکی، نه تولیدوونکی هېواد دی او په دې وروستیو کې د دوی د تېلو تولیدات په ورځ کې ۵۳ بېرلونو ته رسېږي(Al-Araby Al-Jadeed, 22/4/2020) چې دغه تولید د دوی د ورځني مصرف په پرتله چې په ورځ کې یو میلیون بېرلرونو ته رسېږي، ډېر کم دی (Al-Araby Al-Jadeed, 22/4/2020).. دوی ۴۷۵ میلیون متر مکعب ګاز تولیدوي او ۴۵ میلیون متر مکعب ګاز واردوي (Al-Jazeera Net, 31/8/2020).. ځکه نو ترکیه ډېر لوړ قېمت د ګازو او تېلو واردلو لپاره ورکوي، چې قېمت یې په ۲۰۱۹ کال کې ۴۱ میلیاردو ډالرو ته رسېدلی و او د ۲۰۱۸ کال په پرتله له۴۳ میلیاردو څخه راښکته شوی و، دا ځکه چې د تېلو او ګازو قېمت په دغه کال کې په نړیواله کچه راټیټ شوی و (Turkish Sabah Daily Newspaper, 27/2/2020). دغه یو لوی عامل دی چې د ترکیې اقتصاد یې تر فشار لاندې راوستلی دی.

ب: بل دا چې ترکیه د تېلو تولیدوونکو هېوادونو لکه ځینو عربي هېوادونو، ایران او اذربایجان او د تېلو مصرفوونکو هېوادونو تر منځ چې هغه اروپایي هېوادونه دي، پرته ده. دغو ځانګړنو ترکیې ته د دهلېز شکل ورکړی دی او د ترکیې د سیهان بندر د اذربایجان د تېلو د صادراتو بندر او د تېلو پایپونو شبکه پر دې بندر باندې جوړه شوې ده. دغه پایپ لاینونه چې په دغو وروستیو کې د ترکيې له خوا واچول شول او د روسیې ګاز غربي ترکیې او له هغه ځای څخه اروپا ته انتقالوي او د ۲۰۲۰ کال د جنوري په اتمه افتتاح شول، هغه نه دي؛ ځکه چې ترکیه له دغه دهلېز څخه له تېرېدونکو ګازو او تېلو څخه فیس اخلي، نو د دغو هېوادنو لپاره د تېلو او ګازو بېل ډېر لوړ دی.

ج- له ۲۰۰۹ کال راهیسې د یهودي دولت او نورو بین المللي کمپنیو له خوا به اعلانونه کېدل چې دوی په ختیځه مدیترانه کې د ګازو او تېلو مهمې ذخیرې کشف کړې دي. د تیمور له ساحې څخه ۸۰کیلومتره د هایفه لویدیځ ته ۹ ټریلیون فوټ مکعب د ایستلو ګاز کشف شوی و، بیا څو میاشتې وروسته د اشغال شوي مرکزي فلسطین د لوېدیځ د ډالېټ په سیمه کې هم ۵۰۰ میلیارد فوټ مکعب په اندازه ګاز کشف شوی و. په ۲۰۱۰ کال کې د لویدیځ فلسطین په جانوتن سیمه کې ۱۶ ټریلیونه فوټ مکعب څخه زیات ګاز کشف شوی و، په همغه وخت کې د امریکا د بهرنۍ پالیسۍ یوې مجلې ویلي وو چې په په دغه لسیزه کې په نړۍ کې د ګازو لویه کشف شوې ذخیره همدغه ده.

د: ځکه نو ترکیې نوښت وکړ او له جنوبي کوریا څخه یې پرمختللي او لوی لوی د ګازو کشفوونکي وسایل واخیستل، چې یو له دغو وسایلو څخه د الفيېټ وسیله چې د لومړي ځل لپاره په ۲۰۱۱ کال کې د کار اخیستلو لپاره بازار ته راوایستل شوه. وروسته له دې  د دې پر سر ډېر بحرانونه رامنځ ته شول،  قبرس او  یونان ادعا کوله چې ترکیې د قبرس په سمندري سیمه کې کیندنه شروع کړې او د ترکیې بهانه بیا دا وه چې دا خو د ترکي او قبرسيانو حقوق دي. په هر حال په تېرو نږدې میاشتو کې ترکیې له برېټانیا څخه نور د تېلو د کشف وسایل واخیستل او د ګازو استخراج یې نور هم زیات کړ. دغه وسایل په دریاب کې د کیندلو ښه توانایي لري او د ځمکې پېژندنې او پلټنې نور وسایل یې هم تر لاسه کړل تر څو وکولای شي په یو وخت کې په توره  بحیره او د ختیځې مدیترانې په جنوبي قبرس او لویدیځه ترکیه کې هم د ګازو د کشف او استخراج لپاره کار وکړي.

و: ترکیه اړ ده چې د تېلو او ګازو په استخراج او کشف سره خپل اقتصادي حالت اصلاح کړي، له دې څخه شاید مخکې هم یادونه شوې وي چې د ترکیې اقتصاد له سختو ضربو سره مخ شوی چې یو له دغو ضربو څخه د ترکیې د پیسو دوامداره راټیټېدل دي، چې په دې سره ولسمشر اردغان غوښتل چې د ګازو کشف تېز کړي تر څو وکولای شي د خپل اقتصاد لپاره یوه ښه لاسته راوړنه ولري، دا هم شونې وه چې  د لېرې راټیټېدل او د نوموړي ګوند د مشرانو سرکشي د مخالفو ګوندونو پر وړاندې او د مخالفو ګوندونو جوړښتونو کولای شوای چې د خلکو په منځ کې د اردوغان محبوبیت راکم کړي. د ترکیې د کشف او استخراج موضوع یوازې په مدیترانه کې تر یونان پورې محدوده نه وه، بلکې تر تورې بحیرې پورې هم رسېدلې وه.

۲: بهرني لاملونه:

الف ـ امریکا له دوو اړخونو د ترکیې د هڅو له پیل څخه ملاتړ کوي: لومړی یې موقعیت دی چې اردوغان په ترکیه کې کولای شي د اقتصادي محدودیتونو د لرې کولو په مدیریت سره لکه د ۲۰۱۴م کال په څېر خپل شهرت لوړ کړي چې دا کار کولای شي د امریکا د پالیسیو پلي کول اسانه کړي، لکه په لیبیا کې د هغه مداخله، چې کولای شي د امریکا په ګټه خپلو سیمه‌ییزو مداخلو ته دوام ورکړي. دویم؛ په داسې وخت کې چې امریکا نه غواړي اروپا د روسيې د ګاز تر سیاسي نفوذ لاندې وي او همدا راز نه غواړي چې د ګاز په مسئله کې خپلواک وي. یونان او قبرس د اروپايي اتحادیې غړي دي او پایپ لاینونه یې له اروپا څخه غځېږي، چې دوی ټول له امریکا څخه همدا غوښتنه لري، له همدې امله دا د ترکیې له لارې د ګاز په مسئله کې د اروپا د خپلواکۍ د ګواښ ملاتړ کوي. په دې مانا چې د ترکیې ولسمشر اروغان یونان ته ګواښ کوي او هغه څه سپړي چې د امریکا د پټ ملاتړ سره له موافقې پرته ځانګړې سمندري سیمې بلل کېږي. له همدې امله، د امریکا نظامي کښتیو د ترکیې په پوځي تمریناتو کې برخه اخیستې. د ترکیې د دفاع وزارت په دې تمرینونو کې د امریکا- واشنګټن د جنګي کښتیو ګډون اعلان کړ (۲۰۲۰م کال، د اګست ۲۶مه، ترکیه نو ورځپاڼه)

دا ټول هغه څه دي چې امریکا یې له شرم سربېره، د یوه اروپایي هېواد پر وړاندې د ناټو په اتحادیه کې د یوه هېواد ملاتړ کوي، دا د فرانسې چې د ناټو له هېوادونو څخه دی، د یونان په پوځي مانور کې د ګډون په بدل کې و. دې مانورونو او ځینو نظامي جوړښتونو او د انحراف غږ ... په ختیځې مدیترانې کې یو خطرناک وضعیت رامنځ ته کړی دی چې د ناټو هېوادونو تر منځ نظامي شخړو ته د رسېدو ګواښ ورسره مل دی، یعنې امریکا د پردې تر شا د ترکیې ملاتړ کوي او له یونان څخه بیا فرانسه کلک ملاتړ کوي.

ب ـ له بله اړخه، د یوې لویې جګړې لپاره د امریکا جواز ته اړتیا ده چې تقریباً د ناټو اتحادیې د دوو غړو هېوادونو تر منځ نظامي اقدامات رامنځ ته شي، چې دا د ناورین د حل لپاره د خپل دروند وزن له اچولو پرته پر مخ وړل کېږي چې د هغو داخلي ستونزو سره د هغه بوختیا په ډاګه کړي، لکه د کرونا ویروس او ټول ټاکنې... دا مهال دا اقدام د اروپا، په ځانګړي ډول یونان ته د هغه د ملاتړ لپاره په داسې لارو ورسپاري چې د امریکا شرم په پام کې ونیسي چې ترکیه او یونان د امریکا په مشرۍ د ناټو غړي دي، له همدې امله امریکا په ترکیه کې په پوځي مانورونو کې ګډون کوي چې په دې شرایطو کې یې ملاتړ کوي. دا په یوه اړخ کې دي، له بله اړخه پومپيو یونان ته ډېر په بېړه سفر وکړ او RT راپور ورکړ: «پومپیو پر ترکیې غږ وکړ چې د ختیځې مدیترانې له سمندر څخه خپل ځواکونه وباسي، چېرته چې د ترکیې کښتۍ د نظامي کنډکونو ملاتړ کوي.» (۲۰۲۰م کال، د سپټمبر ۱۳مه). دا په دې مانا چې امریکا د ترکیې ملاتړ کوي، ځان یې د خپلو اروپایي متحدینو پر وړاندې وشرمولو او د ترکیې له ولسمشر اردوغان څخه یې وغوښتل چې د اکتشاف کښتۍ بېرته وروګرځوي، بیا له یونان سره خبرو اترو ته داخل شي، ځکه چې یونان دخبرو اترو لپاره شرط اېښی و، چې هغه د ترکیې د نظامي کښتیو ایستل و.

درېیم- د نورو هېوادونو دریځونه:

۱ـ  د فرانسې دریځ د اروپا تر ټولو ستر دریځ و، لکه څنګه چې له لومړۍ شېبې یې اعلان وکړ چې د یونان تر څنګ ولاړه ده او یو طرفه حرکت کوي، د فرانسې ولسمشر ایمانویل ماکرون وویل: [«ما پرېکړه وکړه چې په لنډ مهاله توګه د اروپایي اتحادیې او د یونان په ګډون سره په ختیځه مدیترانه کې د فرانسې نظامي حضور پیاوړی کړم.» (۲۰۲۰م کال، د اګست ۱۳مه د ترکیې انادولو اژانس)] له یونان سره یې ګډ د سمندري ځواکونو ګډ عملیات ترسره کړل چې د رافیل الوتکو په ګډون یې په قبرس کې ځای پر ځای کړي و، بیا یې د ۲۰۲۰م کال، د اګست په ۲۶مه نور مانورونو هم ترسره کړل.

له یونان او قبرس سربېره یې ايټالیا هم ښکېل کړه، دا ټول یې په داسې حال کې تر سره کړل چې په سیمه کې هېڅ نفوذ نه لري! دا ټول دا په ډاګه کوي چې هڅه کوي د ځان لپاره بیا د پام وړ نفوذ رامنځ ته کړي. لکه څنګه چې یې له یونان سره نظامي چلند په داسې وخت کې تر سره کوي چې امریکا له ترکیې سره په مانورونو کې برخه اخلي، دا د امریکا لپاره یوه مطلقه ننګونه ده او په دې کې د ايټالیا دخالت ښيي چې دا د ترکیې پر وړاندې اروپايي هېوادونه سره یوځای کوي، دا د اروپا او مدیترانې هېوادونو (ايټالیا، مالتا او هسپانیا سربېره په یونان او قبرس) او همدا راز په اروپايي اتحادیه او ناټو فشار راوړي چې د ترکیې پر وړاندې کلک دريځونه غوره کړي. د فرانسې ولسمشر وویل: [«موږ لکه څنګه چې اروپایان باید د ولسمشر اردوغان له حکومت سره ټینګ پاتې شو، چې نن د نه منلو وړ چلند کوي... هغه وویل چې «اوس ترکیه په دې سیمه کې ملګرې نه ده.» (۲۰۲۰م کال، د سپټمبر ۱۰مه)] همدا راز د فرانسې د بهرنیو چارو وزیر ژان یاس لي ډيرین وویل چې د اروپا راتلونکې ناسته به ترکیې ته د مجازاتو ورکولو ته ځانګړې وي. هغه اشاره وکړه چې د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان د خپل هېواد ستونزمن اقتصادي وضعیت پوښلو لپاره له یونان سره روانې ناستې ته دوام ورکوي.) (۲۰۲۰م کال، د سپټمبر ۷مه)

سربېره پر دې چې فرانسه د ترکیې ضد دریځ لري او د ترکیې د ولسمشر د هډوکو ماتولو هڅه کوي، همدا راز پر دې سربېره چې ولسمشر اردوغان نه «الفاتح» دی او نه هم «قانوني» چې نومونه یې پر کښتیو اېږدي، هغه نه فرانسې ته درس ورکړی او نه یې هم لږ تر لږه د دوی کښتیۍ ډوبې کړې دي، د زرګونه مایلونه لرې یې د هډوکو ماتولو لپاره یې د کور په انګړ کې کښتیو سفرونه کول... سربېره پر دې ټولو، د فرانسې تګلارې موقتي او ژورې دي، ځکه چې مالتا له فرانسې سره د خپل اتحاد څخه ډډه وکړه. د مالتا د بهرنیو چارو وزیر ایوریسټ بارټولو د یوې خبرې غونډې په ترڅ کې د خپل ترکي سیال میلوټ کاووسوګلو سره په خبرو کې وویل: «اروپايي اتحادیه باید له ترکیې سره خپلې اړیکې له ستراتیژیکې زاویې څخه وګوري. بارټولو زیاته کړه: زه فکر کړه چې اوس د دې وخت دی چې اروپايي اتحادیه له ترکیې سره جدي معاملې وکړي، په ځانګړې توګه د سوداګرۍ، بشري حقونو او ترهګرۍ پر وړاندې مبارزه کې. «۲۰۲۰م کال، د سپټمبر ۱۲مه ترکي انالدو اژانس)]

۲ـ په ختیځه مدیترانه کې یې د انګلستان د کړکېچ په اړه کومه تبصره ونه کړه، چې د فرانسې وېره زیاته کړي. بلکې د برېکزېټ راهیسې فرانسه د برېټانیا رول ته د شک په سترګه ګوري، ځینې وختونه ورسره شخړه کوي، لکه په الجریا کې. که په لندن کې لوی مالي بازارونه برېټانیا ته د تېلو او ګازو بازارونو ته ځای ورکړي، په ځانګړې توګه د برین کروډ سره یې د اړیکې له امله د بیې او د تېلو د نورو ډولونو، ان طبیعي ګاز لپاره هم د ورته بیې له امله، فرانسه ګوري چې برېټانیا له اروپايي اتحادیې څخه وځي او په نړیوال حیاتي سکټور کې د ځان لپاره د ځای په لټه کې ده. له همدې امله یې پرېکړه وکړه چې ځان په یونان کې رامنځ ته کړي، ښايي دا به د دې سره مرسته وکړي چې لوبغاړي وي، نه یوازې د انرژي په چارو کې مصرف کوونکې. 

له بل لوري، برېټانیا په داسې حال کې چې له اروپايي اتحادیې څخه د وتلو له امله یې په مقابل کې د اروپايي اتحادیې د جزایي پالیسۍ په څېر ګوري، خپل ځان ته لاره برابروي او د ځان لپاره خپله پالیسي چمتو کوي، ښايي دا ناڅاپي وېره وي چې په ختيځه مدیترانه کې یې د تاوتریخوالي زیاتوالی رامنځ ته کړی وي او د ترکیې ضد دریځونه یې نه وو نیولي، ځکه چې برېټانیا ته یونان د ترکیې په څېر ارزښت نه لري. یوازې د فرانسې په څېر ړوند جنون د یونان پر څپو سورېږي! په همدې ډول د انګلستان او جرمني سره فرانسه هېڅ لرې ليدلوری نه لري، چې دا یې د سیاسي کړنو وروسته ترسره کوي، چې خالي لاس بېرته راګرځي. د دې ټولو لپاره د ترکیې ولسمشر پر هغه باندې سخت برید وکړ او ویې ویل: «ښاغلی ماکرون، تاسو به زما سره په شخصي ډول ډېرې ستونزې ولرئ.» هغه زیاته کړه: «تاسو تاریخي معلومات نه لرئ. تاسو د فرانسې پر تاریخ نه پوهېږئ، نو د ترکیې او خلکو سره یې ځان مه بوختوئ»... (۲۰۲م کال، د سپټمبر ۹مه، القدس العربی).

۳ـ د ترکیې پر وړاندې د جرمني دريځ هم له فرانسې څخه شاته نه و، د منځګړیتوب وړاندیز یې وکړ، په داسې حال کې چې ځینې یې د داسې رول لوبولو په توګه تشریح کوي چې واشنګټن باید لوبولی وی. دا د فرانسې له دریځ څخه ځان لرې ساتي، منځګړیتوب کوي او د خبرو لپاره یې غوښتنه کوي، د ترکیې پر وړاندې یې تر ټولو مشهور دریځونه هغه څه وو چې د جرمني د بهرنیو چارو وزیر، هایکوماس، اتن ته د سفر پر مهال ویلي وو: [«په ختیځ بحر کې د ترکیې د کشف په اړه، موږ یو ډېر څرګند دریځ لرو... نړیوال قانون ته باید درناوی وشي. له همدې امله، له ترکیې سره د اروپایي اتحادیې په اړیکو کې پرمختګ یوازې هغه وخت ممکن وي چې انقره په ختیځ بحر کې تېروتنو ته د پای ټکی کېږدي... د قبرس له سواحلو څخه د ترکیې کشفول باید بند شي» ( فرانسه ۲۰۲۰م کال، د جولای ۲۲مه)]

۴ـ لکه څرنګه چې روسیې وړانديز وکړ چې له ترکیې سره خپلې ښې اړیکې د دواړو خواوو تر منځ د منځګړیتوب لپاره کاروي، مګر د معمول په څېر دا توان نه لري چې هر ډول اقدام وکړي، حتی که په ختیځه مدیترانه کې پوځي مانورونه هم اعلان کړي. د بلومبرګ اژانس په وینا، ټاکل شوې ده چې روسیه په بحر کې نظامي سمندري تمرینات پیل کړي، چې د سپټمبر تر ۲۲مې پورې به وغځول شي او بل به د ۱۷مې څخه تر ۲۵م د سپټمبر پورې وي. د ترکي سمندري او د روسیې د سمندري ځواکونو ویاند ایګور دیګالو وویل: «موږ له ترکیې سره پیاوړي اقتصادي او دفاعي اړیکې لرو، مګر زموږ پالیسي د دواړو خواوو ملاتړ نه کوي». د روسیې پوځي تمرینات په سیمه کې د فرانسې له لوري تر سره شوي نور پوځي تمرینات څاري، چې دوی په جګړه کې د یونان او قبرس د ملاتړ لپاره پوځي الوتکې او جنګي بېړۍ ځای پر ځای کړي. (انډېپېنډېنټ العربیه  ۲۰۲۰م کال، د سپټمبر ۷مه). د روسیې دریځ په حاشیه کې پاتې کېږي، د بحر له شا څخه د سېګنال په تمه، د خپل ځواک یادونه کوي.

څلورم: د پورتنیو ټولو مواردو لپاره د ترکیې ـ یونان کړکېچ که اوږد پاتې شي، نو به په نړیوالو اړیکو کې د ژور اختلاف لامل شي. لکه څنګه چې په اتلانتیک کې د اړیکو په اړه، اروپايي هېوادونه غواړي په نړۍ کې خپل موقعیت وګوري چې امریکا د خپل مشرتابه څخه چین او د هغې مخ په ډېرېدونکو داخلي ستونزو ته د خپل تمرکز پر لور وګرځي. دا هېوادونه د یوې داسې نقشې په لټه کې دي چې له امریکا څخه ګوښه پاتې دي. د ټرمپ تر ادارې لاندې امریکا د نورو په کارولو سره د اروپايي ګټو له ګواښونو څخه شا نه اړوي، ځکه چې نن ورځ په لیبیا کې د روسیې او ترکیې له رول څخه اروپايي هېوادونه په کلکه وېره لري چې د ختيځ مدیترانې ناورین به د طبیعي ګازو د خوندي سرچینې په اړه د دوی خوبونه زیانمن کړي که ترکیه د هغې لویه برخه کنټرول کړي. واشنګټن د پردې تر شا د ترکیې ملاتړ کوي، په ختیځه مدیترانه کې د فرانسې تګلاره هڅه کوي هغه رولونه چې د ترکیې او همدا راز د روسیې لپاره په واشنګټن کې رامنځ ته کېږي، هغه رد کړي.

د اطلس د اقیانوس هاخوا کړکېچ په خپله په اروپا کې له بل کړکېچ څخه کم نه دی. د جرمني دريځ هغه څه دی چې فرانسه یې ترکیې ته د اروپا د فشار ورکولو مخه نیسي، دا په دې مانا نه ده چې په ترکیه کې د اروپايي اتحادیې په داخل کې موافقه ومومي، چې د اروپا د مدیترانې هېوادونه یې راټول کړل! جرمنی د خپلو ګټو په اړه پر ډېر څه فکر کوي، په حقیقت کې د ترکیې سره یې د تاریخ، لکه څنګه چې جرمنی او عثماني دولت په لومړۍ نړیواله جګړه کې د متحدینو پر وړاندې مبارزه وکړه او د جرمني اړیکې له ترکیې سره نورې هم پیاوړې شوې، چې یوازې د ولسمشر اردوغان له لوري راپارېدلې وې. په ډېری قوي قضیو کې د امریکایي پالیسیو له لوري په جرمني کې د ترکیې د لویې ټولنې سربېره رامنځ ته کېږي.

پنځم: که څه هم کړکېچ پای ته رسېدلی دی که نه، ترکیه په تور سمندرګي کې د ګازو د یوې مهمې سرچینې د کشف اعلان کړی چې اندازه یې ۳۲۰ میلیارد میلیارد مکعب متره ده، چې  په تور سمندرګي او ختیځ سمندر کې یې نورو پلټنو ته اړ باسي. د خپل اقتصادي بارونو د کمولو لپاره د ترکیې هڅې دوام لري، د دې لپاره د امریکا ملاتړ هم دوام مومي، تر څو اروپا او په ځانګړې توګه پر فرانسه فشار راوړي، تر څو په سیمه کې د امریکا د تګلارې سره په مخالفت او تحلیل کې نور پر مخ ولاړ نه شي!

مګر دا واقعاً دردوونکې ده چې په تېرو سلو کلونو کې د خلافت له ړنګېدلو وروسته د رښتینی اسلامي دولت او د مسلمانانو د عظمت سرچینې په پای کې هېوادونه او ملتونه وګرځېدل، د دوی برخلیکونه د نورو په وسیله په ټاکل کېږي. کافر استعمار له خپلو وسایلو سره پر اسلامي هېوادونو واکمني کوي!! په هر صورت، سهار د شپې له تیارې وروسته راڅرګندېږي، په ځانګړي توګه حزب التحریر یې د بیا تاسیس لپاره کار کوي چې ان شاءالله بیا به د ویاړ، بریا او روښنایۍ تاج، لکه د تېر په څېر یو ځل بیا پر سر کړي. 

[إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعَالَمِينَ * وَلَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينٍ]

ژباړه: «دا (قران) خو د ټولو نړیوالو لپاره یو نصیحت دی. لږ وخت به تېر شي چې تاسو ته د ده (قرآن) حال په خپله معلوم شي.» [ص: ۸۷ـ۸۸]

خبر

د فرانسې ولسمشر امانوېل ماکرون په فرانسه کې د خپلو خبرو پرمهال د اسلامي راډیکالېزم په هکله خبرې وکړې، نوموړي وویل: «اسلام هغه دین دی چې نن ورځ په ټوله نړۍ کې له بحران سره مخ دی» نوموړي اعلان وکړ، چې زه به د اسلامي راډیکالېزم پروړاندې درېږم او د فرانسې له سېکولر ارزښتونو څخه به دفاع او ساتنه کوم. منبع: (Sputnik Turkey)

تبصره

ماکرون هغه کس دی چې هر وخت یې له اسلام او مسلمانانو څخه خپله سخته کرکه په ډاګه کړې ده. اوس یې یو ځل بیا دغه بې معنا خبرې کړې دي: «اسلام بحران زیږوونکی دین دی او په هر ځای کې یې بحرانونه رامنځته کړي دي.» ماکرون هغه څوک دی چې هر وخت او په هر فرصت کې یې د اسلام او مسلمانانو پروړاندې خپل نفرت ښکاره کړی دی! د نوموړي اشاره دې ته وه چې اسلام په هر ځاې کې د بحران سبب شوی. دا له اسلام سره لوی خیانت دی، موږ په دې پوهېږو چې اسلام د حقانیت دین دی. موږ پر دې هم ښه پوهېږو، چې تاسو غواړئ پر اسلام برید وکړئ، بدنام یې کړئ او په  دې سره خپل ظلم  او بربریت پټ کړئ. موږ په دې هم باور لرو چې کله اسلام حاکم شي، نو هغه مهال به ستاسو درواغ څرګند شي او ستاسو توره څېره به ټولو ته روښانه شي.

تاسو به هېڅکله هم پر اسلام له برید کولو لاس وانخلئ، غواړئ خلک په خپلو درواغو سره له اسلام څخه لیرې وساتئ، ځکه دغه حالت ستاسو له درواغو، تهمتونو او دښمنۍ څخه څرګندېږي. دا په یاد ولرئ او پوه شئ چې موږ به هم هېڅکله له تاسو سره له جګړې کولو لاس وانخلو او د ژوند تر وروستۍ سلګې به د اسلام د حاکمولو لپاره مبارزه کوو. په تاریخ کې اسلام نړۍ په عدالت سره رهبري کړې ده. د اسلام تاریخ د اسلام د روښانه او عادل راتلونکي ضمانت کوي، خو اې ماکارونه او امپریالیستي کفارو تاسو څه شی لرئ! د دېموکراسۍ جنایت کوونکی ریکارډ به هېڅکله هم پاک نه شي. له هغو راهیسې چې ديموکراسي رامنځ ته شوې، د ژوند په هره برخه کې د ناخوالو یوه فابریکه ده چې هرځای ته یې خباثت او شرارت رسېدلی دی. دېموکراسي خپله د ناورینونو سرچینه ده.

تاسو زموږ خاورې اشغال کړې دي او کفر مو راباندې حاکم کړی، تاسو له عمومي او شخصي ژوند پرته دغه کار ترسره کوئؤ، ځکه نو زموږ په خاورو کې چې کوم بحرانونه رامنځته کېږي دا ستاسو له لاسه دي! د الله سبحانه وتعالی له اجازې سره سم زموږ د شهادت ګوته چې په هر لمانځه کې یې د الله سبحانه وتعالی یووالي ته اشاره کوو، موږ به دې ته ادامه ورکوو تر څو دا واضح کړو چې د ټولو ناورینونو، ظلمونو او ستونزو مور دېموکراسي ده. په هغه ژبه چې د شهادت په کلمې سره ګویا ده وایو به چې د ناورینونو او بحرانونو اصلي سبب تاسو یاست. که چېرته تاسو له یاده ایستلي وي نو اې ماکرونه راشه تاته د فرانسې د انقلاب تاریخ درپه یاد کړو چې په هغه کې یوازې وینې او اوښکې وې، تاسو هلته په میلیونونو خپل هېودوال د دې په تور چې د جمهوریت خلاف دي ووژل او پرته له کوم رحم او شفقت څخه مو ماشومان د اسونو تر پښو لاندې کړل. هغوی چې ستاسو له وحشت او عاموژنې څخه وتښتېدل. تاسو د عثماني خلافت پروړاندې تهمت کوئ او اسلام بحران راوړونکی دین بولئ. تاسو دا هم هېر کړي دي چې یوې فرانسوۍ ښځې به ویل زه د فرانسوۍ په حیث د اسلام په عدالت باندې اعتماد لرم، موږ تاسو ته دلته په لنډ ډول درپه یادوو چې که دلته هر بحران وي یا رامنځ ته کېږي دا ستاسو د ډېموکراسۍ له برکته دي، نه د اسلام له کبله. ځکه اسلام په پېړیو پېړیو بشریت ته عدالت او خیر ورپه برخه کړی و. بحرانونه په اسلام کې نه بلکې د ډېموکراسۍ او سېکولرېزم په DNA کې دي.  

په نړۍ کې د بحرانونو اصلي لامل تاسو او د فرانسې په څېر امپریالیستي کفار دي، ځکه چې  افریقا د ځمکې لاندې او پر سر د طبیعي سرچینو له پلوه او داسې نور اسلامي هېوادونه تاسو استثمار کړي او خلک مو یې له لوږې او فقر سره مخ کړي دي. ستاسو د کفارو ډلې او د اسلام دښمنان چې پر اسلامي امت پسې درواغ تړئ داسې فکر نه کوئ چې دغه حالت به ترکومه ادامه کوي. فکر نه کوئ چې مسلمانان به د تل لپاره له دېموکراسۍ او سېکولرېزم سره داسې څنګ په څنګ وي. دا خو روښانه ده چې مسلمانان تر هغو بهترین امت و، چې په خپله اسلامي عقیده یې منګولې لګولې وې او ټینګ پرې ولاړ و، دوی به دغه پروسه یو ځل بیا درک کوي او پرته له ځنډ څخه به داسې سپېڅلي او پاک انقلابونه رامنځته کوي. ځکه خو موږ وایو: چې اې خلکو خپله دنیا او اخرت وساتئ، نړۍ د اسلام سیستم ته اړتیا لري او دا د راشده خلافت سیستم دی چې د ریښتیني خلیفه په لاس به رهبري کېږي، نه ستاسو په بحران زيږوونکي سیستم. 

د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر ته

لیکوال: عبدالله امام اغلو