(ترجمه)

به تاریخ 23جون 2019م وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان اعلام داشت که بیشتر از 500هزار بیوه‌زن در حال حاضر در افغانستان زندگی می‌کنند که در حدود 70هزار آن‌ها نان‌آوران خانه، 50 درصد آن‌ها مشغول صنایع دستی و 37 درصد آن‌ها در ادارات من‌حیث صفاکار و در امور پخت و پز مشغول اند. زنان در محیط کارشان ضمن دریافت معاش ناچیز با برخورد نامناسب نیز مواجه بوده و اکثریت شوهرانِ این بیوه‌زنان افغان قربانی جنگ ناتمام افغانستان می‌باشند.

سازمان ملل، 23 جون را روز جهانی بیوه‌زنان مسمی نموده و دلیل این کار را بلند نمودن صدای بیوه‌زنان، آشکار ساختن تجارب تلخ ایشان و جلب توجه جهانیان به کمک و فریاد واقعی‌شان عنوان می‌نماید؛ اما این سازمان فراموش کرده است که اکثریت این زنان در نتیجه‌ی درگیری‌های مسلحانه و حس استعمارگرایی امریکا و حامیانش بیوه شده‌اند.

بر اساس تحقیق بنیاد لومبا در سال 2015م در حدود 258میلیون بیوه و 584میلیون طفل مشتمل بر اطفال بالغ در سراسر جهان تخمین زده شده و ارقام مذکور رو به افزایش بوده است. بلندترین آمار در شرق‌میانه و افریقای جنوبی می‌باشد؛ جایی‌که شمار بیوه‌زنان طی سال‌های 2010 الی 2015م به دلیل جنگ سوریه و سایر درگیری‌ها، 24 درصد افزایش یافته است.

بیوه‌زنان در سراسر جهان برای حفاظت خود و اطفال‌شان در کشورهای خود‌شان، کمپ‌های مهاجرین و کشورهای پناه‌دهنده مبارزه می‌کنند. در مناطق ناامن بسیاری از بیوه‌زنان وحشت و بدبختیی را قبل از این‌که سایۀ شوم بیوه شدن بر آن‌ها چیره شود، تجربه کردند؛ از جمله آن‌ها شاهد بودند که شوهران‌شان چگونه شکنجه و معیوب شده و چه بدرفتاری‌های غیرانسانی و ظالمانه سهم شوهران‌شان می‌شوند. آن‌ها خود قربانی خشونت ناشی از منازعات، به شمول خشونت‌جنسی من‌حیث حربه‌ی جنگی شده‌اند.

علی‌رغم از دست دادن شوهران‌شان در جریان جنگ‌ها؛ آن‌ها شرایط تلخ زندگی جدید، رسم و عنعنات فرهنگی را که زندگی را برای‌شان دشوارتر ساخته است، نیز تجربه می‌کنند.

طبق تحقیق بنیاد لومبا؛ در سال 2015م از هر هفت بیوه‌زن یکی آن‌ها (38 میلیون بیوه) در شرایط فقر شدید زندگی می‌کنند. افغانستان نیز روایتی تلخی از زنان بیوه دارد؛ تا جائی‌که فقر، بیوه‌زنان را مجبور به اخراج اطفال‌شان از مکتب/دبستان، وادار نمودن به کارهای شاقه، فحشاء، ازدواج اجباری، قاچاق و فروش آن‌ها می‌نماید. اکثریت بیوه‌زنان افغانستان بی‌سواداند؛ آن‌ها به دلیل نداشتن مهارت‌های لازم جهت اشغال وظیفه مواجه بوده و سال‌ها را بدون دست‌رسی به غذا و پناهگاه مناسب سپری می‌کنند. بسیاری از بیوه‌زنان افغان و اطفال‌شان از بیماری، سوء تغذیه، نبود وسایل بهداشتی و سایر انواع کمک، رنج می‌برند. بعضی اوقات این خانم‌ها به دلیل نداشتن سرپرست، انسان‌های زشت تلقی شده و مورد خشونت‌های متعدد قرار می‌گیرند.

طبق گزارش سازمان ملل در سال 2014م، یک چهارم بیوه‌زنان افغان طی یک مصاحبه اظهار نمودند که بعد از فوت شوهران‌شان مورد خشونت قرار گرفتند. زندگی دشوار بعد از فوت شوهران این زنان منجر به بیماری‌های زیادی روانی گردیده؛ هم‌چنان امرار معاش، تربیه‌ی اولاد، ازدواج دوباره، فشارهای خانوادگی، و سوءاستفادۀ جنسی منجر به خودکشی در میان این خانم‌ها نیز گردیده است.

طبق مطالعات کمیسیون حقوق بشر افغانستان، 32 درصد بیوه زنان از اختلال روانی رنج برده و 22 درصد دیگرشان با مشکلات فزیکی دست و پنجه نرم می‌کنند. در بعضی مناطق افغانستان بیوه‌زنان مجبور به ازدواج با یکی از اقارب نزدیک شوهرش می‌شود که اگر فامیل شوهرش کدام پسری نداشته باشد، از ازدواج با مردی بیرون از خانوادۀ شوهر منع می‌شوند؛ حتی در بعضی مناطق ازدواج با بیوه‌زنان برای یک مرد و دوباره ازدواج برای یک بیوه‌زن یک شرم فرهنگی تلقی می‌شود. در بعضی حالات مردی‌که تصمیم به ازدواج با بیوه‌زنی بگیرد، از پذیرفتن اولاد‌های آن بیوه‌زن امتناع می‌ورزد و یا اگر بپذیرد؛ از انجام تعهدات خود بعد از ازدواج امتناع ورزیده و مجبور به رها کردن فرزندانش می‌شود.

از سوی دیگر، بیوه‌زنان افغان با قوانین ناکام دیموکراتیک و وعده‌های میان‌تهی مواجه‌اند؛ چنانچه مادۀ 53 قانون اساسی افغانستان از حقوق و مصوونیت آن‌ها سخن گفته و بیان می‌دارد که کمک به زنان بدون سرپرست و یتیمان بی‌بضاعت از مکلفیت‌های دولت می‌باشد؛ اما در حقیقت هیچ راهکاری مبنی بر حفظ حقوق و مصوونیت‌های بیوه‌زنان افغان وجود ندارد. بناءً در سراسر جهان میلیون‌ها بیوه‌زن روزانه شاهد نقض حقوق‌شان بوده و هیچ‌کسی به معنی واقعی نگران این موضوع نیست.

در نتیجه، هیج دولتی وجود ندارد که دست این بیوه‌زنان را گرفته و به مشکلات‌شان رسیدگی نماید؛ تنها خلافت بر منهج نبوت و جامعۀ اسلامی می‌تواند حقوق، مصوونیت و عزت‌شان را من‌حیث بیوه‌زن برای‌شان بدهد. این مکلفیت دولت خلافت است تا تمام نیازمندی‌های اتباع‌اش را برآورده سازد. یک بیوه‌زن و اطفالش از طرف دولت خلافت مورد حمایت مالی، تعلیمی و صحی، که به آن ضرورت دارد، قرار می‌گیرد. علاوه بر این، بیوه‌زن و اطفالش در اسلام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. حضرت ابوهریره رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت می‌کند:

«الساعي على الأرملة والمسكين كالمجاهد في سبيل الله، وأحسبه قال: وكالقائم الذي لا يفتر، وكالصائم الذي لا يفطر»

ترجمه: کمک کننده به مسکین و بیوه‌زن مانند مجاهد در راه الله(سبحانه‌وتعالی) می‌باشد. راوی می‌گوید: فکر می‌کنم او ﷺ هم‌چنان فرمود: من او را مانند نمازگذاری می‌دانم که بی‌وقفه نماز می‌خواند و مانند روزه‌داری است که بی‌وقفه روزه می‌گیرد.

بناءً مواظبت و حمایت از بیوه‌زنان، از دید اسلام با جهاد در راه الله سبحانه‌وتعالی مساوی تلقی شده است. اسلام در تأمین عدالت و حمایت از طبقۀ غریب و بی‌نوای جامعه برای آن‌های‌که این مسئولیت را به عهده می‌گیرند، جایگاه مساوی با مجاهد را مدنظر گرفته است. اسلام رسوم فعلی را تقبیح کرده و ازدواج با بیوه‌زن را تشویق نموده است. مسلمانی‌که با بیوه‌زن بی‌چاره ازدواج می‌نماید و مشتاق ازدواج بابیوه‌زن است، راهش را به سوی خیر(بهشت) آسان‌تر می‌سازد.

برعلاوه اسلام کفالت یتیم را تشویق می‌نماید؛ چنان‌چه حضرت ابوهریره رضی الله عنه از رسول الله ﷺ روایت می‌کند:

ترجمه: بهترین خانه در میان مسلمین، خانه‌ای است که در آن با یتیم احسان شود و بدترین خانه در میان مسلمین خانه‌ای است که در آن با یتیم رویۀ زشت صورت بگیرد.

هم‌چنان حضرت ابو امامه رضی الله عنه از رسول الله ﷺ روایت می‌کند:

ترجمه: "کسی‌که از روی صله‌رحمی و ترحم بر سر یتیم دست نوازش می‌برد، به اندازۀ هرموی‌که به آن دست برده، برایش اجر و نیکی نوشته می‌شود و کسی‌که با یتیم با مهربانی برخورد می‌کند، من و آن شخص در جنت باهم نزدیک خواهیم بود. رسول الله ﷺ با دو انگشت مبارک خود اشاره کرد و این سخن را فرمود.

بدین‌وسیله امت مسله نباید تنها احساس دلسوزی و شفقت در مقابل خانم‌های بی‌بضاعت داشته باشد؛ بلکه باید آن‌ها را مادر، خواهر و دختر خود فکر کنند! مسلمانان نباید جنگ فعلی استعمار و عنعنات غیراخلاقی را که زندگی این زنان را ویران ساخته و آن‌ها را ذلیل ساخته است، دست کم بگیرد؛ بلکه این تبعیض و خشونت باید جرقه را در قلوب آن‌ها ایجاد نماید.

بناءً مسلمانان باید به عوض تمرکز روی قصرها و کاخ‌های مجلل خویش، روی وضعیت این مردم درمانده تمرکز نمایند؛ چنانچه الله سبحانه وتعالی به آن‌ها فرصت داده تا برای دفاع از مظلومین قیام نموده و تمام سعی خود را به خرچ دهند.

بن‌بست بیوه‌زنان افغانستان و جهان در صورت حل شدنی است که مسلمانان برای راه‌حل درست و واقعی(تأسیس دوباره خلافت راشده به منهج نبوت) دست به دست هم بدهند!

«مَنْ فَرَّجَ عَنْ أَخِيهِ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا فَرَّجَ اللَّهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ» (صحیح مسلم)

ترجمه: کسی‌که غم و اندوه دنیا را از برادر مسلمان خود دور سازد، الله(سبحانه‌وتعالی) غم و اندوه روز قیامت را از او دور خواهد ساخت.

نویسنده: امانه عابد

برای دفتر مطبوعاتی مرکزی حزب‌التحریر

مترجم: خالد "سیف الله"