در تاریخ، شخصیت‌های مختلف به شیوه‌های گوناگون به توهین‌ها و بی‌احترامی‌ها پاسخ داده‌اند. اما در میان این واکنش‌ها، برخی از پاسخ‌ها به دلیل شدت و تأثیرشان در ذهن‌ها ماندگار شده اند. یکی از این نمونه‌ها، واکنش خشمگین و قاطعانه‌ی خلیفۀ عباسی، معتَصِم بالله، به توهین‌ها و دشمنی‌ها بود.

روزی روزگاری، به معتصم بالله اطلاع دادند که زنی هاشمی اسیر در دست رومی‌ها چنین فریاد برآورده است: «وامعتصماه وامعتصماه»، معتصم بالله محض شنیدن این خبر در حالی‌که بر تختش نشسته بود، لبیک‌گویان وی را جواب داد و بلافاصله از جایش برخاست و در قصرش فریاد کشید: "آماده برای جنگ، آماده برای جنگ!" قاضیان و گواهان را جهت تحویل و توضیح حدود زمین‌های وقفی احضار نمود و شخصاً به جنگ (عموریه) رفت (یکی از شهرهای مهم روم) و آنجا را فتح نمود و طبق دستور، عموریه به آتش کشیده شد».

معتَصِم دستور داد دروازه‌های شهر را به روی دشمنانش ببندند و این عمل به نوعی یک پیام قوی به دشمنانش بود که نشان می‌داد، او اجازه نمی‌دهد که حتی یک توهین کوچک، به موقعیت و احترامش آسیب بزند. این واکنش، نه تنها بر قدرت و قاطعیت وی تأکید داشت؛ بلکه نشان‌گر اهمیت حفاظت از اعتبار و احترام شخصی نیز بود. وی کجا و حکام امروزی سرزمین‌های اسلامی کجا!

این داستان به ما می‌آموزد که در مواجهه با توهین‌ها و بی‌احترامی‌ها، قدرت و صلابت در پاسخ می‌تواند تأثیر بسیار بیشتری نسبت به واکنش‌های خفیف و ملایم داشته باشد. معتَصِم با واکنش خشمگین و مؤثر خود، درس بزرگی برای همۀ ما به جا گذاشت که در برابر توهین‌ها، نباید تنها به کلمات بسنده کرد، بلکه باید با عملی قوی و مؤثر، در مقابل تحقیر و توهین‌ها به مبارزه پرداخت.

ای مسلمانان! تا به کی به پای این وعد و عیدهای دروغین و فریبندۀ حکام بزدل تان نشسته و نظاره می‌کنید؛ چرا برای اجرای فرمان الله سبحانه وتعالی و ادای مکلفیت شرعی خود دست به کار نمی‌شوید؟ چرا فرزندان خود را در میان ارتش‌ها تحریک به جهاد و مبارزه با دشمنان و سرنگون‌ساختن تاج و تخت حکام دست‌نشاندۀ تان نمی‌کنید؟ منتظر چه هستید؟ آیا از دشمنان خود می‌ترسید؟ پس بدانید که در قدم نخست باید از الله سبحانه وتعالی ترسید و برای عملی ساختن احکامش، دست به کار شد! اگر چنین نکنید، چگونه خود را از روزی که الله سبحانه وتعالی چنین توصیف کرده است نجات می‌دهید:

﴿‏یا أَیهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَیءٌ عَظِیمٌ (1) یوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَى وَمَا هُم بِسُكَارَى وَلَكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِیدٌ﴾ [ حج: 1 و 2]

ترجمه: ‏ای مردم! از (عقاب و عذاب) پروردگارتان بترسید (و به یاد روز قیامت باشید). واقعاً زلزله (انفجار جهان و فرو تپیدن اركان آن، در آستانه) هنگامه رستاخیز، چیز بزرگی (و حادثه هراس‌انگیزی) است.‏ ‏‏روزی كه زلزله رستاخیز را می‌بینید (آن‌چنان هول و هراس سرتا پای مردمان را فرا می‌گیرد كه حتی) همۀ زنان شیردهی كه پستان به دهان طفل شیرخوار خود نهاده‌اند، كودك خود را رها و فراموش می‌كنند. و جملگی زنان باردار (از خوف این صحنه بیمناك) سقط جنین می‌نمایند، و (تو ای بیننده !) مردمان را مست می‌بینی، ولی مست نیستند و بلكه عذاب الله سخت (وحشتناك و هراس‌انگیز) است (و توازن ایشان را به هم زده است و لذا آنان را آشفته و خراب، با چشمان از حدقه به در آمده و با گام‌های افتان و خیزان، و با وضع بی‌سر و سامان و حال پریشان می‌بینی).‏

نویسنده: محمد مزمل