Soru:

Question:

Assalamu'alaikum WA rahmatuLlaahi WA barakatuh,

To the honourable scholar Ata Bin Khalil Abu Al-Rashtah, may Allah safeguard and look after him. Can you please provide an explanation, what exactly the Islamic view on Ethanol is? Is the substance itself considered as Khamr, and therefore prohibited, regardless whether it stands alone or in a solution, and regardless of its amount (in a solution, e.g.: drinks, perfume, etc?) I apologize, one more thing. Please also discuss about the ethanol in fruits. BarakaLlaahu fiikum.

Tercüme:

es Selamu Aleykum ve Rahmetullahi ve Berakâtuh

Celil Âlim Şeyh Ata ibn Halil Ebu Raşta, Allah Subhânehu ve Teâlâ sizi korusun ve kollayıp gözetsin. İslami bakış açısından etanolün vakıası hakkında bize bir açıklama yapabilir misiniz? Bizatihi o içki midir? Dolayısıyla haram olur. Tek başına ya da bir çözelti içinde kullanılmasına bakılmaz. Örneğin içecek, parfüm vs. çözelti içinde miktarının ne olduğu önemli değil. Beni bağışlayınız ama burada başka bir durum daha var. Meyveler içindeki etanolün vakıası hakkında açıklama yapmanızı rica ediyorum? Allah Subhânehu ve Teâlâ sizi korusun.

Cevap:

Aleykum'us Selam ve Rahmetullahi ve Berakâtuh

Alkol bilimi uzmanlarından öğrendiğim kadarıyla alkol iki kısımdır: Etil alkol, Metil alkol. Eğer soruda geçen "etanol" ile etil kastediliyorsa bunun cevabı şöyledir:

1- Alkolün bir türü metil alkoldür. Bana bunun sarhoşluk verici olmadığı ama öldürücü bir zehirli madde olduğu söylendi. İspirto yakıtı, metil alkol türündendir. Talaş ve diğer şeylerden elde edilir. İçildiğinde körlüğe neden olur ve gün içinde ölüme yol açabilir. Buna göre metil alkol içki değildir, haramlık ve necaset açısından içki hükmünü almaz. Ancak metil alkolün bir zehir olarak kullanılması zarar kaidesine göre olur. İbn Mace, Ubade ibn Samet'ten rivayet ettiğine göre Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:

أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، قَضَى أَنْ لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ "Zarar vermek ve zararla mukabele etmek yoktur."

2- Alkolün bir diğer türü de etil alkoldür. Mayalanmış ya da damıtılmış içkilerde kullanılır. Tıpta kullanılan ispirto bu türdendir. Ayrıca etil alkol, endüstride bazı maddeler için bir koruyucu olarak kullanılır. Islak mendil de olduğu gibi bazı alkaliler [sabun] ve yağlar için de bir solvent olarak kullanılır. Dondurma için de dayanıklılık maddesi olarak kullanılır. Bazı ilaçlar içinde ve kolonya ve kokular gibi parfümler içinde bir çözücü olarak kullanılır. Bazı marangozluk maddelerinin sanayinde de kullanılır. Bu kullanımlar üç kısımdır:

A- Alkolün sadece bir çözücü olarak kullanıldığı veya bazı maddelerde katkı maddesi olarak kullanıldığı kısım. Bu kullanımda alkol içeriğini ve özelliklerini kaybetmiyor. İçeriği ve sarhoşluk vericiliği devam ediyor. Bu kısmın kullanımı, kesinlikle haramdır. Örnek olarak kolonya kullanmak helal değildir ve necis olarak kalır. Çünkü ona necaset karıştı ve ondaki sarhoşluk verici alkol, alkol olarak kalıyor. Kolonya içerisine içki karışmış bir maddedir. İçki ise necistir. Bunun delili, el-Haşeni hadisidir: ed-Darukutnî el-Haşenî şöyle dediğini rivayet etti:

قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّا نُخَالِطُ الْمُشْرِكِينَ وَلَيْسَ لَنَا قُدُورٌ وَلَا آنِيَةٌ غَيْرُ آنِيَتِهِمْ، قَالَ: فَقَالَ: «اسْتَغْنُوا عَنْهَا مَا اسْتَطَعْتُمْ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَارْحَضُوهَا بِالْمَاءِ فَإِنَّ الْمَاءَ طَهُورُهَا ثُمَّ اطْبُخُوا فِيهَا "Dedim ki: Ya Rasûlullah! Biz müşriklere karışıyoruz, onların kapları dışında hiçbir kabımız ve tenceremiz yok." Rasûl SallAllahu Aleyhi ve Sellem de "Gücünüz yettiğince onları kullanmayınız, Başka bulamazsanız, onları su ile temizleyiniz. Çünkü su, temizleyicidir. Sonra pişirebilirsiniz." buyurdu." Rasûl SallAllahu Aleyhi ve Sellem buyurdu ki: فَإِنَّ الْمَاءَ طَهُورُهَا "Çünkü su, temizleyicidir." Yani bu kaplar, içki konulduğu için necis idiler. Yıkandıktan sonra temiz oldular. Bu, içkinin necis olduğunun kanıtıdır. Soru, içkinin konulduğu kaplar hakkında idi. Nitekim Ebu Davud'un Ebî Salebe el-Haşenî'den yaptığı rivayette Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurduğu belirtildi:

أَنَّهُ سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: إِنَّا نُجَاوِرُ أَهْلَ الْكِتَابِ وَهُمْ يَطْبُخُونَ فِي قُدُورِهِمُ الْخِنْزِيرَ وَيَشْرَبُونَ فِي آنِيَتِهِمُ الْخَمْرَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: «إِنْ وَجَدْتُمْ غَيْرَهَا فَكُلُوا فِيهَا وَاشْرَبُوا، وَإِنْ لَمْ تَجِدُوا غَيْرَهَا فَارْحَضُوهَا بِالْمَاءِ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا "Biz ehli kitap ile komşuluk yapıyoruz. Onlar tencerelerinde domuz eti pişiriyorlar, kaplarında içki içiyorlar" dedi. Bunun üzerine Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle dedi: "Başkasını bulabilirseniz, onlarda pişiriniz ve içiniz Başkasını bulamazsanız, onları su ile yıkayınız, sonra pişiriniz ve içiniz " Domuz eti ve içki necistir. Dolayısıyla içkinin konulduğu kaplar da necis olur. Kullanmadan önce temiz olabilmeleri için yıkanmalıdır.

B- Alkolün içeriğinin değiştiği kısım. Bu kısım, sarhoşluk verici özelliğini kaybeder. Alkol ve diğer maddelerden alkol özelliklerine sahip olmayan yeni bir madde oluşur. Ama zehirli değil. Bu yeni madde, içki hükmünü almaz ve temizdir. Diğer maddeler gibi onun için şu kaide geçerli olur: Haram kılıcı delil gelmediği sürece eşyada asıl olan ibahattır.

C- Alkolün içeriğinin değiştiği kısım. Bu kısım, sarhoşluk verici özelliğini kaybeder. Alkol ve diğer maddelerden alkol özelliklerine sahip olmayan yeni bir madde oluşur. Ama zehirlidir. Zehir hükmündedir: temizdir, ama içmek için ya da kendine veya başkalarına zarar vermek için kullanmak haramdır.

3- Buna göre etil alkol diğer maddeler ile karıştırıldığında, hakkındaki hüküm şunun bilinmesine bağlıdır: Bu karışım sarhoşluk verici özelliğini kaybetti mi yoksa kaybetmedi mi? Bu karışım, zehirli mi yoksa değil mi? Bu, uzmanlar ve işi bilenler tarafından Tahkiku'l Menatı gerektirir. Bilimsel ya da pratik olarak bu karışımın sarhoşluk verici olduğu kanıtlanırsa, o takdirde içki hükmünü alır ve bu karışımın içindeki etil alkolün içerik ve özelliğini kaybetmediğini gösterir. Bilimsel ya da pratik olarak bu karışımın artık sarhoşluk verici ve zehirli olmadığı kanıtlanırsa, o zaman içki hükmünü almaz. Zehir hükmünü de almaz. Bilimsel ya da pratik olarak bu karışımın artık sarhoşluk verici olmadığı, ama zehirli olduğu kanıtlanırsa, o zaman içki hükmünü almaz. Ama zehir hükmünü alır.

Buna göre elde edilen karışım kolonya gibi sarhoşluk veriyorsa, içki hükmünü alır. Çünkü Buhari ve Müslim, müminlerin annesi Âişe RadiyAllahu Anh'dan şöyle dediğini rivayet ettiler:

كُلُّ شَرَابٍ أَسْكَرَ فَهُوَ حَرَامٌ "Sarhoşluk veren tüm içecekler, haramdır." Müslim, İbn Ömer'den rivayet ettiğine göre Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: كُلُّ مُسْكِرٍ خَمْرٌ، وَكُلُّ مُسْكِرٍ حَرَامٌ. "Her sarhoşluk veren şey içkidir. Her sarhoşluk veren şey de haramdır." İbn Ömer'in başka bir rivayetinde ise şöyle geçmektedir:

كُلُّ مُسْكِرٍ خَمْرٌ، وَكُلُّ خَمْرٍ حَرَامٌ "Her sarhoşluk veren içkidir. Her içki de haramdır."

İçki, sadece içildiğinde değil, aksine şu on yönüyle haramdır. Tirmizi, Enes b. Malik'ten şöyle dediğini rivayet etti:

لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي الخَمْرِ عَشَرَةً: عَاصِرَهَا، وَمُعْتَصِرَهَا، وَشَارِبَهَا، وَحَامِلَهَا، وَالمَحْمُولَةُ إِلَيْهِ، وَسَاقِيَهَا، وَبَائِعَهَا، وَآكِلَ ثَمَنِهَا، وَالمُشْتَرِي لَهَا، وَالمُشْتَرَاةُ لَهُ "Muhakkak ki Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem içkiye on yönden lanet etmiştir: yapana, yapılan yere, onu içene, taşıyana, taşıtana, içirene, satana, kazancını yiyene, satın alana ve bedeline" Bu on husustan her biri haramdır.

4- Meyvelerdeki etanol ile ilgili sorunuza gelince, soru açık değil. Eğer sorudan kasıt, meyvelerin doğallığı ise, yani ağaç üzerinde iken olgunlaşması ise, yaratılış olarak biraz etil alkol onlarda mevcuttur. Yani portakalın bileşenlerini analiz ettiğinizde, örneğin onda birazcık etil alkol görebilirsiniz. Bu durumda, bunun hiç bir etkisi olmaz. Çünkü buradaki alkol, sarhoşluk verici çözelti gibi değildir. Aksine sert meyvede yaratılıştan bulunan bir maddedir. Ancak içinde etil alkol bulunan meyve zarar verirse, zarar kaidesine göre onu yemek caiz olmaz. İbn Mace, Ubade ibn Samet'ten rivayet ettiğine göre Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:

أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، قَضَى أَنْ لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ "Zarar vermek ve zararla mukabele etmek yoktur."

Ama sorudan kasıt bunun dışında başka bir şey ise açıkla ki İnşaAllah cevaplamaya çalışayım.

Kardeşiniz Ata İbn Halil Ebu Raşta

Facebook sayfasının linki:

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=220629058105179