Hizb-ut Tahrir Emiri Şeyh Âlim Ata İbn Halil Ebu Raşta Tarafından Facebook Sayfası Takipçilerinin Sorularına Verilen Cevaplar

Soru Cevap

Anayasa Mukaddimesi Kitabının 33. Maddesi Hakkında: “Hilafet mansıbının boşalmasının ardından bir geçici emir tayin edilir”

Ömer Almukhtar

Soru:

Bismillahirrahmanirrahim

Sadece Allah'tan yardım isterim. Celil Âlim, es Selamu Aleykum ve Rahmetullahi ve Berakâtuh

Benim iki sorum var, yanıtlarsanız size minnettar olurum. Allah Subhânehu ve Teâlâ sizin ve İslami hayatı başlatmak için çalışanların adımlarını sağlam kılsın.

Anayasa Mukaddimesi veya Esbabı Mucibe Kitabının Birinci Bölümü'nde s. 211 Madde 33. B. şıkkında şöyle geçmektedir: "Halife, bir geçici emir tayin edilmeden önce ölürse veya istifa ederse veya hilafet mansıbı ölüm veya istifa haricinde bir sebeple boşalırsa, muavinlerden [tefviz muavinlerinden] en yaşlı olanı geçici emir olur." Bu maddenin delili nedir? Ve neden ondan genç olan değil de en yaşlı muavin geçici emir oluyor?

Cevap:

Aleykum'us Selam ve Rahmetullahi ve Berakâtuh

33. Madde, Anayasa Mukaddimesi Kitabında gerçekten detaylı olarak açıklanmıştır. Bu madde iki şey ile ilgilidir: Birincisi: Halifenin ölmeden önce geçici emir tayin etmesi. İkincisi: Halife ölmeden önce geçici emir tayin etmemişse, yukarıda bahsedilen düzenleme geçerli olur.

Birinci meseleye gelince, delili, maddede de belirtildiği üzere icmadır. Anayasa Mukaddimesi Kitabında bu maddenin açıklamasında şöyle denildi: "Halifenin, ecelinin yaklaştığını hissettiğinde, hilafet mansıbının boşalmasından uygun bir süre önce yeni halife naspetme icraatları boyunca Müslümanların yönetim işini üstlenmesi için bir geçici emir tayin etme hakkı vardır. Geçici emir, halifenin vefatından hemen sonra işine koyulur. Onun esasi işi, üç gün içerisinde yeni halifenin naspedilmesi işlemini tamamlamaktır.

Geçici emirin hükümler benimsemesi caiz değildir. Çünkü bu, ümmetin biat verdiği halifenin salahiyetlerindendir. Aynı şekilde hilafete kendisini aday gösterme veya adaylardan herhangi birini destekleme hakkı da yoktur. Zira Ömer RadiyAllahu Anh hilafet için aday gösterdiklerinin dışında birini geçici emir tayin etti.

Bu emirin velayeti, yeni halifenin naspedilmesi ile sona erer. Çünkü onun vazifesi, bu iş ile geçicidir. Bunun delili ise hançerlendiğinde Ömer'in yaptığı şeydir ve bu, hiçbir karşı çıkan olmaksızın sahabe Rıdvânullahi Aleyhim'in gözü önünde olmuştur. Dolayısıyla bir icmadır.

Ömer RadiyAllahu Anh, hançerlendiğinde altı adaya şöyle demiştir:

وليصلِّ بكم صهيب هذه الأيام الثلاثة التي تتشاورون فيه "Müşavere edeceğiniz şu üç gün, size Suheyb salâhı kıldırsın." Sonra, Taberi Tarihi'nde geçtiği üzere Suheyb'e şöyle dedi:

صل بالناس ثلاثة أيام، إلى أن قال: فإن اجتمع خمسة، ورضوا رجلاً، وأبى واحد، فاشدخ رأسه بالسيف "İnsanlara üç gün namaz kıldır." Devamla şöyle dedi: "(Altı adaydan) beşi birleşir ve bir adama razı olurlar da birisi reddederse, kılıçla onun başını uçur!" Bu ise Suheyb'in üzerlerine emir tayin edildiği anlamına gelmektedir Zira namaz için emir tayin edilmişti ki namaz emiri insanların emirliği anlamında idi. Çünkü o, ﺭﺃﺴﻪ ﻓﺎﺸﺩﺥ "başını uçur" sözü ile cezalandırma salahiyeti verilmişti ki emirsiz öldürme olmaz.

Bu iş, bir grup sahabenin gözü önünde hiçbir karşı çıkan olmaksızın gerçekleşmiştir. Böylece halifenin, yeni halifenin naspedilmesi icraatlarını üstlenecek bir geçici emir tayin etme hakkı olduğuna dair bir icmadır."

İkinci şıkka gelince, bu, Halife ölmeden önce geçici emir tayin etmemiş ise geçici emirin tayin keyfiyeti ile ilgilidir. Bu konuda öncelikler söz konusudur. Çünkü idari bir uygulamadır. Bu idari uygulamayı ayrıntılı açıklayan bir madde benimsemek caizdir. İşte buna binaen söz konusu olan 33. Madde benimsenmiştir: "...Muavinlerden en yaşlı olanı geçici emir olur. Eğer o hilafet için aday olmak istiyorsa, ondan sonraki en yaşlı muavin, geçici emir olur ve hakeza. Bütün muavinlerin aday olmak istemesi halinde, Tenfîz vezirlerinden en yaşlı olanı geçici emir olur. Eğer o hilafet için aday olmak istiyorsa, ondan sonraki en yaşlı Tenfîz veziri, geçici emir olur ve hakeza. Bütün Tenfîz vezirlerinin hilafet için aday olmak istemesi halinde, Tenfîz vezirlerinden en genç olanı geçici emir olur."

Bilginiz olsun diye söylüyorum, bu maddenin benimsenmesinde pozitif koşullar dikkate alınmıştır. Muavinler, yönetimi en iyi bilen insanlardır. Önceki Halife zamanında işlerin yürüyüşüne en iyi onlar vakıftır. Onları, Halife ve amellerine yakından vakıf oldukları için bilgi ve deneyim konusunda Tenfîz muavinleri takip eder. Geçici emirliği üstlenmek için bunlar insanların en efdal olanıdır. Muavinler, Tenfîz muavinleri de öyle, muavinlik konusunda aralarında üstünlük olmadığı için namaz imamında olduğu gibi, yaş, üstünlük için en uygun faktördür. Namaz kılanlar, imamlık şartlarında eşit olurlarsa, yaşça en büyük olan imam olur. Müslim Sahihinde Şu'be'den, İsmail ibn Raca'dan şöyle dediğini rivayet etti: Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem bize şöyle buyurdu:

يَؤُمُّ الْقَوْمَ أَقْرَؤُهُمْ لِكِتَابِ اللهِ، وَأَقْدَمُهُمْ قِرَاءَةً، فَإِنْ كَانَتْ قِرَاءَتُهُمْ سَوَاءً، فَلْيَؤُمَّهُمْ أَقْدَمُهُمْ هِجْرَةً، فَإِنْ كَانُوا فِي الْهِجْرَةِ سَوَاءً، فَلْيَؤُمَّهُمْ أَكْبَرُهُمْ سِنًّا، وَلَا تَؤُمَّنَّ الرَّجُلَ فِي أَهْلِهِ، وَلَا فِي سُلْطَانِهِ، وَلَا تَجْلِسْ عَلَى تَكْرِمَتِهِ فِي بَيْتِهِ إِلَّا أَنْ يَأْذَنَ لَكَ، أَوْ بِإِذْنِهِ "Kavim ve topluluğa, Allah'ın kitabını en iyi okuyan kimse imamlık eder. Eğer kıraatte eşit durumda olurlarsa, daha önce hicret eden imam olur. Hicret etmede de eşit durumda olurlarsa, daha yaşlı olanı imam olur. İmamlık yapmak isteyen adam, başkasının mülkü tasarrufunda olan yerde imamlık yapmasın; aynı zamanda başkasının evinde ve ikram ettiği sofrasına ancak sahibinin izniyle otursun."

Dolayısıyla bu konuda benimsenen idari uygulamaya göre yaşça en büyük muavin geçici emir olur, sonra sırasıyla takip eder. Daha sonra da en büyük tefviz muavini geçici emir olur ve sırasıyla takip eder. İşte böyle.

Kardeşiniz Ata İbn Halil Ebu Raşta

Facebook sayfasının linki:

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=220629058105179