Sudan Başyargıcı, tam diyeti otuz bin (30.000) ve ağırlaştırılmış diyetin de kırk bin (40.000) Sudan cüneyhi olacak şekilde bir değişiklik genelgesi yayınladı. Başyargıç genelgesinde, bunun zaman ve mekan şartlarının gereksinimleri ile değişikliklerinin ve ekonomik koşullar ile fiyat değerlerine arız olan hususların gözetilmesinin ardından şarinin diyetler nizamı yasasındaki maksatlarına göre cereyan ettiğini söyledi.

Hakim olan şari, diyetin kıymetini, bir müçtehidin içtihadına mahal bırakmayacak bir şekilde sınırlandırdığı gibi şeri hükümlerde zaman ve mekanın değişmesinin de bir önemi yoktur. Şeri hükümler, beşerin yaratıcısından vahiy ile gelmiş olup insanın sorunlarını bir insan olarak tedavi etmek içindir ve zaman ile mekanın yasama ile bir ilgisi yoktur. Yasa koyucu, zaman ve mekanın değişeceğini bildiği halde bizlere, zaman ve mekan değiştiğinde bu hükümleri değiştirin dememiştir. Aslında değişen de insanın içgüdüleri ve uzvi ihtiyaçları değil ancak değişen onun hayattaki üslupları ve araçlarıdır. Binaenaleyh hiçbir varlığın, Allah Subhanehu'nun kitabında ve Resulü [SallAllahu Aleyhi ve Sellem]'in sünnetinde sabit olan tek bir hükmü bile değiştirmeye hakkı yoktur.

Resulullah [SallAllahu Aleyhi ve Sellem], ağırlaştırılmış diyetin kırk tanesinin yavrusu karnında olmak üzere yüz deve olduğuna hükmetmiştir. Bu ise velinin el-Akle'yi, yani diyeti seçmesi halindeki kasıtlı öldürme için alınır. Tam diyete gelince; bu yüz devedir; hatalı öldürme veya hata mesabesinde olanlar için alınır. Bu deve sahibi olanların diyeti içindir. Nakit diyete gelince; SallAllahu Aleyhi ve Sellem, altın için bin (1000) dinar, gümüş için on bin (12.000) dirhem olarak takdir etmiştir. Şeri dinar (4.25 gram altın) ağırlığına denktir ve şeri dirhem ise (2.975 gram gümüşe) denktir. Buda katilin diyetinin, altın olarak (4250 gram altın) ve dirhem olarak da (35700 gram gümüş) olduğu anlamına gelmektedir. Bugünkü Sudan cüneyhi hesabıyla (300.000 cünehyten) daha fazlasına denk gelmektedir; yani Başyargıcın genelgede sınırlandırdığının on katına yaklaşmaktadır. Diyetin, yüz deve veya bin dinar veya on iki bin dirhemle sınırlandırılmasının delillerine gelince;

İbn-u Ömer, Resulullah [SallAllahu Aleyhi ve Sellem]'in Mekke'nin fethi günü Kabe'nin eşiğinde ayağa kalkıp Allah'a hamdu senada bulunarak şöyle dediğini rivayet etmiştir:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى صَدَقَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ أَلاَ إِنَّ قَتِيلَ الْعَمْدِ الْخَطَإِ بِالسَّوْطِ وَالْعَصَا شِبْهِ الْعَمْدِ فِيهِ مِائَةٌ مِنَ الإِبِلِ مُغَلَّظَةٌ مِنْهَا أَرْبَعُونَ خَلِفَةٌ فِى بُطُونِهَا أَوْلاَدُهَا "Vaadini yerine getiren, kuluna yardım eden ve tek başına hizipleri hezimete uğratan Allah'a hamd olsun. Dikkat edin! Kasta benzer hata ile öldürme kamçı ve sopa ile öldürme olup bunda, kırk tanesinin yavrusu karnında olmak üzere ağırlaştırılmış yüz deve vardır."

Ebu Bekir İbn-u Muhammed İbn-u Amr İbn-u Hazm babasından o da dedesinden Resulullah [SallAllahu Aleyhi ve Sellem]'in Yemen halkına içerisinde farzların, sünnetlerin ve diyetlerin geçtiği bir mektup yazdığını rivayet etmiştir:

... وَعَلَى أَهْلِ الذَّهَبِ أَلْفُ دِينَارٍ "... Altın sahibinin üzerine bin dinar gerekir."

Şüphesiz Allah Subhanehu, insana büyük önem vermiş ve onun öldürülmesini büyük günahlardan saymıştır. Zira Azze ve Celle şöyle buyurmuştur:

مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا "Her kim bir kişiyi, bir kişi karşılığı veya yeryüzünde bir bozgunculuğu olmaksızın öldürürse, sanki bütün insanları öldürmüş gibi olur." ^{[el-Maide 32]}

Mümin bir nefse gelince; daha şiddetli bir haramdır. Çünkü Allahuteala şöyle buyurmuştur:

وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا "Kim bir mümini kasten öldürürse onun cezası, içinde ebediyen kalacağı cehennemdir. Allah ona gazap etmiş, onu lanetlemiş ve onun için büyük bir azap hazırlamıştır." ^{[Nisa 93]}

El-Bera İbn-u Azib Resulullah [SallAllahu Aleyhi ve Sellem]'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:

لَزَوَالُ الدُّنْيَا أَهْوَنُ عَلَى اللَّهِ مِنْ قَتْلِ مُؤْمِنٍ بِغَيْرِ حَقٍّ "Allah katında dünyanın yok olması bir müminin haksız yere öldürülmesinden daha hafiftir."

Bunun içindir ki şeriat, öldürmeyi düşünen kimseler için caydırıcı ve engelleyici olması amacıyla öldürmenin cezasını ağılaştırmıştır. Ancak insanlar, Allah'ın hükümlerine karşı cüret edip kendilerinden ilahlar dikerek mahlukatına karşı Allah Subhânehu'dan daha merhametlilermiş gibi insanların yükünü hafiflettikleri ve şartlarını gözettikleri gerekçesiyle onlar için yasalar koymaktadırlar. Böylelikle de insanlar öldürmeyi hafife almakta aralarında öldürme olayları çoğalmaktadır. Çünkü bu durumda diyet, erişilebilir ve kolaylaştırılmış bir hale gelmektedir. Dolayısıyla hayatta insanın hakkını değiştirilmemiş ve tahrif edilmemiş olan Allah'ın hükümlerinden başkası koruyamayacak ve bu da ancak İslam Devleti, yani Raşidi Hilafet Devleti gölgesinde olacaktır. Allah Azze ve Celle şöyle buyurmaktadır:

وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ "Ey akıl sahipleri! Kısasta sizin için hayat vardır. Umulur ki ittika edersiniz." ^{[el-Bakara 179]}

İbrâhîm Usmân [Ebu Halîl]
حزب التحرير
Hizb-ut Tahrir
Resmî Sözcüsü
Sudan Vilâyeti